نمادشناسی مفاهیم شیر و انار در خسرو و شیرین نظامی

منظومه خسرو و شیرین نظامی یکی از منظومه های برجسته ادب فارسی در قرن ششم هجری قمری است. بررسی و مقایسه تطبیقی هویت شخصیت های داستانی این منظومه با سایر منابع تاریخی و ادبی، نشان دهنده اختلاف روایت نظامی با روایت منقول دیگر مورخان و نویسندگان از این داستان است. برای نمونه شیرین و فرهاد در برخی از متون، برخلاف روایت نظامی، کنیز و سپهبد معرفی شده اند. محققان برای این اختلاف عللی چون اختلاف منابع روایی و همسان پنداری شیرین با آفاق (همسر نظامی) و... ذکر کرده اند. جدای از چنین فرضیه هایی، به نظر می رسد سبب این تفاوت، فراموشی طرح و زیرساخت اولیه داستان در نگاه ناقلان منبع روایی نظامی باشد؛ زیرا با استناد به نشانه های درون متنی منظومه، شیرین و فرهاد همانند روایت مورخان و سایر شاعران، کنیز و سپهبد هستند که در اثر نظامی هویت آنها تغییر یافته است. سند ما برای این فرضیه اشاره به دو پدیده شیر و انار در ارتباط با این دو شخصیت در منظومه خسرو و شیرین است؛ دو ماده ای که بر اساس متن زراتشت نامه و گفته موله، ایرانشناس لهستانی، در ایران باستان مواد مخصوص به دو طبقه کشاورز - دامدار و جنگاور محسوب می شدند.