بررسی فرآیند طراحی نقشه های معماری با واکاوی اسناد تاریخ نگارانه و نگاه ویژه به جایگاه دانش هندسه

 استفاده از نقشه و ترسیم آن در جهت ساخت بنا از سابقه دیرینه برخوردار بوده است. دراین بین از دانش هندسه و حساب برای ترسیم نقشه و پیاده سازی آن برای ساخت بنا، استفاده می شده است. از آن جا که تهیه نقشه در هر زمان جزیی انکار ناپذیر در مراحل ابتدایی ساخت بنا محسوب می شده، دانش ریاضیات در طراحی و ترسیم نقشه، تاثیری چشم گیر داشته است. کمبود منابع تاریخی تخصصی و اسناد به جای مانده از گذشته مانع از شناخت صحیح فرآیند ترسیم نقشه درگذشته شده است.

پرسش این تحقیق آن است که: درگذشته، فرآیند طراحی نقشه شامل چه مراحلی بوده و در آشکارسازی تحولات صورت گرفته در فرآیند نقشه کشی، نقش اسناد تاریخی و دانش ریاضیات چه بوده است؟

این مقاله در پی آن است تا با معرفی و بازشناسی جایگاه اسناد تاریخی در معماری، استفاده از دانش ریاضی در نقشه کشی و طریقه رسم نقشه را مورد تحلیل قرار دهد. تحقیقات گسترده ای در حیطه ویژگی های بناهای ساخته شده، مراحل اجرای آن ها، پیدایش و تکامل آثار معماری انجام شده اما به صورت محدودی به نقش علوم دیگری همچون ریاضی در طریقه رسم نقشه در طول تاریخ اشاره شده است؛ به گونه ای که بخش اصلی و بنیادین دانش ریاضیات در معماری سربه مهر باقی مانده است. این مقاله برای نخستین بار سعی در بازشناسی جامع در فرآیند ترسیم نقشه های ساختمانی درگذشته و نقش علم ریاضی در آن بر اساس متون تاریخی خواهد داشت.

روش تحقیق مقاله فوق به صورت ترکیبی تحلیلی (مقایسه ای، توصیفی و تحلیلی) انجام شده است؛ ابزارهای مورداستفاده شامل: جمع آوری اطلاعات به روش مطالعه اسنادی، کتابخانه ای و میدانی است. در این بین اسناد مکتوب و اسناد تصویری مورداستفاده قرار خواهند گرفت. 

نتایج حاصل از تحقیق مبین آن است که منابع و اسناد تاریخی نه تنها به ترسیم نقشه درگذشته تاکید داشته اند، بلکه به آشکارسازی نقش ریاضیات و تدقیق کردن رسم نقشه کشی توسط آن پرداخته اند؛ همچنین طراحی نقشه، شامل چهار مرحله «برداشت و ترسیم ابعاد زمین»، «پیاده سازی فضاها»، «ترسیم فضاها با مقیاس و تناسبات»، «ترسیم خانه بر روی زیج و به تایید کارفرما رساندن» بوده است.