برآورد جامع مولفه های فرسایش و رسوب با استفاده از مدل IntErO در حوزه آبخیز کوزه تپراقی، استان اردبیل

تحقیق حاضر با هدف برآورد مولفه های مرتبط با فرسایش و رسوب با استفاده از مدل IntErO Intensity of Erosion and Outflow در حوزه آبخیز کوزه تپراقی، استان اردبیل انجام شد. برای اجرای این مدل ابتدا 26 داده ورودی شامل ویژگی های هندسی، توپوگرافی، حداکثر جریان خروجی، هیدرولوژی، هواشناسی و شدت فرسایش برای کل حوزه آبخیز و 36 زیرحوضه آن استخراج شد. سپس منطبق با استانداردهای مورد نیاز مدل، بانک اطلاعاتی آن ها در محیط Excel تهیه و وارد نرم افزار شد. پس از اجرای مدل IntErO، 22 مولفه مرتبط با فرآیند فرسایش حوزه آبخیز کوزه تپراقی به دست آمد. اکثر مولفه های فرسایشی در سطح 36 زیرحوزه آبخیز مورد مطالعه دارای تغییرات مکانی زیادی بوده و این مساله بیانگر تنوع شرایط اکولوژیکی و بیوفیزیکی در سطح حوزه آبخیز است. در این پژوهش، حداکثر و حداقل مقدار ضریب شدت فرسایش خاک (Z) در زیرحوضه های 6 و 10 واقع در بخش شرقی حوضه مورد مطالعه برآورد شد. میانگین کل رسوب تولیدی ناشی از فرسایش سطح حوزه آبخیز (Wgod) برابر با 65/222854 مترمکعب در سال بود. علت بالا بودن فرسایش ویژه با مقادیر بالای 200 مترمکعب بر کیلومترمربع در سال در برخی از زیرحوضه ها را می توان به بهره برداری و دخالت شدید صورت گرفته نسبت داد. براساس نتایج به دست آمده  مقدار میانگین و انحراف معیار ضریب ته نشست مجدد رسوبات حاصل از فرسایش (Ru) برای کل حوزه آبخیز برابر با 09/0±26/0 بوده است. مقادیر فرسایش خاک واقعی (Ggod) و فرسایش خاک واقعی ویژه (Ggod/km2) برابر با 90/172704 مترمکعب در سال و 50/215 مترمکعب بر کیلومترمربع در سال ارزیابی شد. نتایج مطالعات انجام شده حاکی از نفوذپذیری زیاد،  درزیرحوضه های بالادست، است. در این زیرحوضه ها وجود اراضی مرتعی با پوشش گیاهی علف زار، موجب نفوذ بیش تر آب در لایه های خاک می شود. نتایج به دست آمده، در مدل سازی فرآیندهای مختلف اکولوژیکی، هیدرولوژیکی و مدیریتی حوزه آبخیز، اولویت بندی مناطق بحرانی و اجرای پایدار و موثر اقدامات احیایی و حفاظتی کاربرد دارند.