سمیت تنفسی و اثرهای دورکنندگی چند اسانس گیاهی بر سوسک چهارنقطه ای حبوبات (Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Bruchidae

 ترکیب های شیمیایی، خاصیت حشره کشی و دورکنندگی اسانس گیاه باریجه (Ferula gummosa Boiss.)، زیره سبز (Cuminum cyminum L.)، زیره سیاه (Carum carvi L.) و شمعدانی معطر(Pelargonium roseum Willd.) علیه حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات (Callosobruchus maculatus F.) مطالعه گردید. از کروماتوگرافی گازی برای شناسایی ترکیب های شیمیایی اسانس ها و از زیست سنجی برای تعیین میزان سمیت تدخینی اسانس ها در ظروف 50 میلی لیتری حاوی 20 حشره کامل و از دستگاه بویایی سنج برای آزمایش های دورکنندگی اسانس ها استفاده شد. بیشترین ترکیب های شیمیایی اسانس ها به ترتیب برای باریجه، بتا-پینن (35.2%)، آلفا-پینن (9.4%)، پارا-سیمن (8.5%) و ترپینن-4-ال (8.5%)؛ زیره سبز، کومین آلدهید (46.6%)، پارا-سیمن (4/18%)، گاما-ترپینن (2/12%) و آلفا-ترپینن-7-آل (1/8%)؛ زیره سیاه، کاروون (46.2%)، پی-سیمن (14.0%) و گاما-ترپینن (8.3%) و برای اسانس شمعدانی معطر بتا-سیترونلول (47.3%) و سیترونلیل فرمیت (13.2%) به ثبت رسید. میزان سمیت تنفسی اسانس زیره سبز و زیره سیاه روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات نسبت به دو اسانس دیگر بیشتر و خاصیت دورکنندگی برای تمامی اسانس های مورد آزمایش علیه سوسک آفت ملاحظه شد. درصد دورکنندگی اسانس های شمعدانی، باریجه، زیره سبز و زیره سیاه به ترتیب 41.66، 64.70، 70.17 و 66.29 محاسبه گردید. نتایج نشان داد از این اسانس ها به عنوان یک جایگزین موثر برای کنترل سوسک چهارنقطه ای حبوبات و احتمالا سایر سوسک های انباری می توان استفاده نمود.