چگونگی بازنمایی ویژگی های جنسیتی در جوک های فارسی تلگرامی

جوک‏ ها به منزله خرده‏فرهنگ‏های هر جامعه، معانی و مفاهیم اجتماعی گوناگونی را بازنمایی می کنند که نشانگر فضای ذهنی آن جامعه و ویژگی‏های افراد آن است. در این میان، جوک‏های جنسیتی نمایشگر نگاه اجتماعی جامعه به مقوله جنسیت هستند. اقبال جامعه ایران به فناوری‏های نوین تلفن همراه و پیام‏رسان‏ها ازجمله، تلگرام از یک‏سو و کشیده شدن جوک‏ها به این فضا از سوی‏ دیگر، لزوم بررسی و مطالعه آن را بیشتر از قبل می‏طلبد. این مقاله با روش کیفی و شیوه مردم نگاری درون شبکه ای و با استفاده از نظریه برساخت گرایی اجتماعی، جوک های مختلف جنسیتی را در پیام رسان تلگرام مقایسه کرده است. نتایج بررسی سه کانال جوک تلگرامی که بعد از فیلترینگ و در تیر 1397 ارزیابی شده است، نشان می‏دهد 50 درصد کل جوک‏های این کانال ها را جوک‏های جنسیتی تشکیل داده و به لحاظ شکلی، بیشترین جوک‏های جنسیتی مربوط به جوک‏های کلامی است که جوک های مربوط به زنان در هر سه کانال، تقریبا دو برابر جوک‏های مردان بوده است. برساخته‏های جنسیتی برای مردها در جوک‏ها بیشتر با موضوع جنسی و برای زنان بیشتر با موضوع کلیشه‏های جنسیتی مانند: «احمق‏شمردن»، استفاده بی رویه از لوازم آرایش، تمایل به ازدواج، ناتوانی در رانندگی، الزام به انجام کارهای خانه و زودرنجی است که به نوعی بازتعریف نقش اجتماعی زنان در شرایط اجتماعی فعلی است.