کارآیی مدل های نفوذ آب به خاک در کاربری های مختلف زمین در حوزه آبخیز تهم چای

پیش بینی دقیق شدت نفوذ آب به خاک برای برنامه ریزی حفاظت آب و خاک در حوزه های آبخیز اهمیت زیادی دارد. در این مطالعه کارآیی مدل های نفوذ در کاربری های کشت دیم، کشت آبی و مرتع (20 مکان در سه تکرار) در حوزه آبخیز تهم چای واقع در شمال غربی استان زنجان، ایران، بررسی شد. کارایی مدل های نفوذ بر اساس داده های اندازه گیری شده با استفاده از آماره های ضریب تعیین (R2)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب کارایی نش-ساتکلیف (NSE) ارزیابی شد. بر اساس نتایج، تغییرات آشکاری از نظر شدت نفوذ آب در کاربری های مختلف زمین وجود دارد و بیش ترین مقدار در کاربری دیم (6/16سانتی متر بر ساعت) و کمترین آن در کاربری مرتع (4/5 سانتی متر بر ساعت) است. از بین مدل های مورد بررسی، مدل کوستیاکوف بیشترین ضریب تعیین (99/0=2R) و کمترین مقدار خطا (cm h-105/0RMSE=) و بیش ترین ضریب کارایی (99/0NSE=) را در کاربری مرتع نشان داد. در کاربری کشت دیم و کشت آبی مدل فلیپ با ضریب تعیین 99/0 و با میانگین مربعات خطایی از 14/0 تا 22/0 و همچنین ضریب کارایی نش-ساتکلیف 99/0 نسبت به دیگر مد ل ها کارایی بیشتری را داشت. با وجود آن که مدل گرین-امپت برازش نسبتا خوبی به دیگر مدل ها به داده های اندازه گیری شده داشت (94/0=R2) اما شاخص خطای آن نسبتا زیاد (cm h1 32/2RMSE=) بود که نشان از کم ترین کارآیی این مدل در بین مدل ها است. خطای این مدل در مقادیر زیادتر شدت نفوذ که اغلب در لحظات اولیه فرآیند نفوذ رخ می دهد، بیشتر بود. بنابراین با توجه به همبستگی بالای مدل های کوستیاکوف و فیلیپ با داده های اندازه گیری شده در حوزه آبخیز تهم چای، این دو مدل برای پیش بینی شدت نفوذ در کاربری های مختلف زمین پیشنهاد می شود.