بررسی اثر سیاست‌های قیمت و سهمیه‌بندی آب کشاورزی بر پایداری منابع آب استان گلستان

مدیریت تقاضای آب یکی از مهم ترین موضوعات برای رسیدن به توسعه پایدار بالاخص در کشورهای خشک و نیمه خشک می باشد. این مطالعه با هدف ارزیابی پایداری منابع آب ناشی از سیاست های مدیریت تقاضا (افزایش قیمت آب به میزان 50% و 100% و سهمیه بندی آب 10% و 20%) در بخش کشاورزی استان گلستان با استفاده از روش برنامه ریزی ریاضی مثبتو شاخص های پایداری منابع آبی انجام گرفت. داده های لازم از آب منطقه ای و سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان و تکمیل پرسشنامه و مصاحبه رودررو با 280 کشاورز در استان گلستان در سال زراعی 98-1397 جمع آوری گردید. بر اساس نتایج، اعمال سناریوی افزایش 50% و 100% قیمت آب به ترتیب منجر به کاهش72/2% و 44/5% مصرف آب و همچنین 06/5% و 99/9% سودناخالص (بازده برنامه ای) خواهد شد. همچنین اعمال سناریوی 10% و 20% سهمیه بندی منابع آبی به ترتیب منجر به کاهش 9/8% و 56/11% مصرف آب و کاهش 54/0% و 75/1% سودناخالص خواهد شد.  به علاوه سود ناخالص به ازای واحد حجم آب در بخش زراعی با اعمال سناریوی افزایش 50% و 100%قیمت آب به ترتیب 41/2%و 81/4% کاهش و با اعمال سناریوی 10%و 20% سهمیه بندی منابع آبی به ترتیب 17/9%و 09/11% افزایش می یابد. همچنین، کارایی اشتغال مصرف آب، با اعمال سناریوهای افزایش 50%و 100% قیمت آب به ترتیب به میزان 78/0% و 6/1% افزایش و بر اساس سناریوهای 10% و 20% کاهش منابع آبی به ترتیب 6/2%و 8/5% افزایش خواهد یافت. بنابراین، توصیه می شود از سیاست های سهمیه بندی آب مانند توزیع نوبتی آب بین کشاورزان یا تحویل حجمی آب بر اساس نیاز آبی و راندمان آبیاری، با توجه به الگوی کشت در منطقه استفاده کنند و برای جبران کاهش سود کشاورزان، از پرداخت های مستقیم به کشاورزان حمایت شود. همچنین پیشنهاد می گردد از روش هایی در آبیاری استفاده کنند که بهره وری آب را افزایش می دهد.