مطالعه ی کیفی جایگاه و نقش خاندان های هنری در فرش کرمان با تاکید بر خاندان شاهرخی

نظام های صنفی هنری را می توان به عنوان یکی از مهمترین عوامل شکل گیری و بقای هنرهای سنتی در نظر گرفت که تسلسل نظام استاد و شاگردی قدیم است. در ساختار هنرهای سنتی خاندان های هنری یکی از مولفه های تشکیل دهنده ی این نظام های صنفی هستند. از این روی می توان خاندان های هنری را به عنوان یک ظرفیت در راستای حفظ و تعالی هنرهای سنتی در نظر گرفت. اگر مروری گذرا در ارتباط با خاندان های هنری صورت بپذیرد، مشخص خواهد شد که بسیاری از رموز هنری در بین خانواده ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می گردد. کرمان را می توان به عنوان یکی از مناطق فرهنگی و تمدنی واقع در جنوب شرق ایران از هزاره های گذشته محسوب داشت؛ از این روی بسترهای رشد هنرهای سنتی در این زیست بوم فرهنگی در طول تاریخ فراهم بوده است. در این میان فرش از مهمترین هنرهای سنتی کرمان به حساب می آید. بخش مهمی از سنت فرهنگی فرش کرمان به پویایی و غنای خاندان های هنری وابسته است. در میان تعداد متکثر خاندان های هنری در حوزه ی فرش کرمان خاندان شاهرخی از موقعیت شاخصی برخوردار است که در این پژوهش هدف پاسخ گویی به این پرسش اصلی است که نقش و جایگاه هنرمندان خاندان های هنری در فرش کرمان با تاکید بر خاندان شاهرخی چیست؟ از این روی این پژوهش جهت نیل به این هدف اصلی با بهره گیری از روش تحقیق کیفی از نوع تفسیری و شیوه های یافته اندوزی روایی و میدانی(مصاحبه و مشاهده) و کتابخانه ای به دنبال تبیین این نقش و جایگاه است. نتایج حاصل از پژوهش با اتکا به یافته های حاصل از مصاحبه های غیررسمی از 10 نفر از افراد مطلع بدست آمده که از طریق تحلیل محتوای عرفی حاصل شده است. از جمله یافته های این پژوهش می توان به این نکته اشاره نمود که خاندان هنری یک ظرفیت فرهنگی- اجتماعی- اقتصادی است که می توان موجب تقویت سطوح فرهنگی و هنری فرش دستباف کرمان شود. علاوه براین تقویت خاندان های هنری موجب تقویت ارزش های فرهنگی و هویتی جامعه گردد. نقش و جایگاه هنرمندان خاندان شاهرخی در فرش کرمان تابع نظام های ارزشی حاکم بر جامعه و میدان فرهنگی است. در این میدان، سرمایه های اقتصادی و فرهنگی موجب تحولات منزلت اجتماعی هنرمندان می شود و تحولات منزلت، جایگاه پویای افراد را در نظام فرهنگی شکل می دهد. نقش هنرمندان نیز تابع جایگاه آنهاست، بنابراین منزلت، جایگاه و نقش سه مولفه ی پیوسته و مرتبط با یکدیگر در رابطه با نقش و جایگاه هنرمندان خاندان شاهرخی هستند.