بررسی آراء صدرالمتالهین شیرازی پیرامون نحوه پیدایش کثرات از واحد متعال با تکیه بر نقد قاعده الواحد

در مورد صدرالمتالهین شیرازی شاید بتوان گفت در آثار خود به آراء همه حکمای پیش از خود در خصوص کیفیت صدور کثرت از وحدت اشاره نموده است. از این رو تحلیل نظر حقیقی او پیرامون این مطلب امری دشوار به نظر می رسد. با این همه ما در این مقاله سعی نموده ایم با مراجعه به کتب او، همه نظراتی را که او در این خصوص عنوان داشته گردآورده و مورد نقد و بررسی قرار دهیم. از بررسی نظرات مختلفی که صدرالمتالهین راجع به مساله صدور مطرح می کند، می توان به این جمع بندی رسید که او ضمن بیان این نظرات که از منظرهای مختلف فلسفی، کلامی و عرفانی مطرح شده و در آثار فلاسفه و متکلمین و عرفای پیش از او نیز عینا یافت می شود، به نوعی سعی نموده است تا از قاعده موسوم به الواحد دفاع نماید و در واقع بین این نظرات و این قاعده جمع نماید. ولی ما در این مقاله به دنبال آن هستیم تا نشان دهیم که جمع بین این نظرات مختلف و قاعده موسوم به الواحد نه تنها کمکی به صدرالمتالهین در تبیین کیفیت صدور کثرات از واحد متعال ننموده است بلکه او را با تعارضات بیشتری مواجه ساخته که در صورتیکه در تبیین و توجیه نظرات خویش به این قاعده استناد نمی نمود، استدلالات او موجه تر و قابل پذیرش تر می بود.