ارزیابی تنوع ژنتیکی زیرگونه ای در Nepeta kotschyi Boiss.، یک گیاه دارویی بومی ایرانی

پونه سا (Nepeta) یکی از بزرگ ترین جنس های خانواده نعنا (Lamiaceae) است، و ایران، به طور ویژه، یکی از خواستگاه های اصلی این جنس است. برآورد تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم جنس پونه سا، پایه ای برای تلاش های آینده حفاظت از تنوع زیستی و همچنین برای انتخاب ژنوتیپ (های) با قابلیت تولیدی بالا برای بهبود تولید زراعی آن فراهم می کند. در این تحقیق، برای ارزیابی تنوع ژنتیکی زیرگونه ای N. kotschyi بر اساس 21 جمعیت، 11 آغازگر RAPD با الگوی نواربندی و چندشکلی مناسب مورد استفاده قرار گرفت. جمعیت های مورد مطالعه از دو واریته شامل persica (19 جمعیت) و kotschyi (2 جمعیت) بودند. در مجموع، 11 آغازگر RAPD، 225 باند قابل ارزیابی را تکثیر نمودند، که 204 تا از آن ها چندشکل بودند. میانگین تعداد باندها به ازای هر آغازگر 5/20 بود، که 5/18 تا از آن ها چندشکل بودند. آغازگرهای OPF 05، OPB 15، OPT 14، OPO 07 و OPF 14 برای شناسایی تنوع ژنتیکی نمونه ها، کاراتر بودند. تجزیه خوشه ای، شش گروه ژنوتیپی را نشان داد. جمعیت های N. kotschyi var. kotschyi در یک گروه مجزا از جمعیت های N. kotschyi var. persica قرار گرفتند. گروه بندی جمعیت های مورد مطالعه نشان داد که الگوی تنوع ژنتیک با الگوی توزیع جغرافیایی هم خوانی دارد. از مجموع تنوع ژرم پلاسم مورد مطالعه، 32 درصد به بین جمعیت ها و 68 درصد به درون جمعیت ها تعلق گرفت. نتایج نشان دهنده کارایی بالای نشانگرهای RAPD برای تعیین وضعیت ژنوتیپ های مورد مطالعه در خصوص تنوع بین و درون جمعیت ها و تفکیک واریته های N. kotschyi که قبلا توسط روش های مورفومتری تعیین شدند، می باشد.