بازتاب هنری حسادت، رقابت و دشمنی در سبک آذربایجانی

بیان مضمون واحد به شکلهای گوناگون و توجه بیشتر به روساخت کلام ویژگی عمده سبک آذربایجانی است. یکی از موضوعات پربسامد در سبک آذربایجانی و در حوزه زیبایی شناسی، حسادت، رقابت و دشمنی است. شعر فارسی در قرن ششم به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی پایگاه خود را از دست داد و با استقرار کامل دولت سلجوقی، التفات چندانی به شعر و شاعری نشد. حکومتهای محلی، شکوه دربار محمودی را نداشتند و راه یافتن به دربار رقابت میان شاعران را باعث میشد؛ لذا شاعران برای راهیابی به دربار علاوه بر خوارداشت دیگران، به انواع تهمتها و هجوها دست می یازیدند. پژوهش حاضر تلاش دارد تا به این سوال پاسخ بگوید که حسادت، رقابت و دشمنی چگونه در اشعار شاعران سبک آذربایجانی منعکس شده است و زمینه های اجتماعی و فرهنگی آن چیست؟ نتایج نشان میدهد که رقابت میان حکومتهای محلی، نقش شاعر به عنوان دستگاه تبلیغاتی، کسادی بازار شعر و شاعری و برتری جویی از مهمترین دلایل حسادت و دشمنی میان شاعران است. شاعران این حوزه، از عناصر و همچنین صور خیال متنوعی برای تصویرسازی موضوع مذکور بهره برده اند: از جمله استفاده از شخصیتهای تاریخی، اسطوره ای (سامی و ایرانی)، دینی (یهودی، اسلامی، زرتشتی، مسیحی)، حیوانات (خزندگان، پرندگان، آبزیان و...)، گیاهان (گلها، درختان، میوه ها)، جمادات و... . این عناصر با بهره گیری از شگردهای ادبی همچون تشبیه، استعاره، تلمیح و تمثیل و... در آثار این شاعران بازتاب یافته است.