بررسی و تحلیل تاکتیک های نظامی عصر صفوی؛ شاه اسماعیل تا شاه عباس اول (1038-907 ق.)

عوامل متعددی چون عامل ساختاری، سیاسی، اقتصادی و تاکتیکی در قوت و ضعف قوای نظامی صفویان موثر بود که هر یک مجالی جداگانه برای ارزیابی می طلبد. نوشتار حاضر به نقش و تاثیر عامل تاکتیکی در کامیابی ها و ناکامی های نظامی صفویان پرداخته است. در این مقاله، با بهره گیری از روش تاریخی (توصیفی تحلیلی) می خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که ارتش صفوی در جنگ ها از چه تاکتیک های رزمی استفاده می کرد و این شیوه ها در شکست ها و پیروزی های نظامی صفویان چه نقشی داشت؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که صفویان عمدتا با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی، موقعیت آفند یا پدافند، عده و عده و سایر شرایط، تاکتیک های جنگی متناسب با آن را برمی گزیدند که مهم ترین آن ها عبارت بود از: جنگ سلطانی، جنگ های نامنظم، جنگ قلعه، نبرد شهری و امحاء منابع. گرچه صفویان با درنظرگرفتن جوانب امر، عموما در اتخاذ بهترین شیوه جنگی، کامیاب بوده اند، بعضا شیوه های نظامی برتر حریف، در کنار بروز برخی اشتباهات محاسباتی و در پی آن، اتخاذ شیوه جنگی نامناسب، هزینه های گزافی برای کشور و حکومت در حوزه های مختلف در پی داشته است.