مطالعه ای بر بازتاب انواع نمایش ها در نگارگری عصر صفوی

کاهش حمایت درباری از تولید نسخ خطی مصور در عصر صفوی، سبب شد تا نگارگری حامیان جدیدی از طبقه ثروتمند پیدا کند. با ظهور حامیان جدید، نوع و محتوای نقاشی ایران تغییر کرد. در این فضای جدید بود که توجه نقاشان به ترسیم چهره واقعی متکدیان، لوطیان، کارگران و رامش گران جلب شد و زمینه ای برای ورود نمایش و سرگرمی های عامه مردم به نگارگری مهیا شد. واکاوی نحوه بازنمایی انواع نمایش در نگارگری صفوی اهمیت شایانی در شناسایی مهم ترین و یا رایج ترین انواع نمایش ها و سرگرمی ها در این عصر دارد. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و شیوه مطالعه کتابخانه ای به بررسی انواع نمایش در دو گروه مذهبی و غیر مذهبی پرداخته و به این پرسش می پردازد که: چه نمایش هایی بیش تر به تصویر کشیده شده اند و کدام نمایش ها در نگارگری صفوی حضور ندارند؟ پاسخ به این پرسش، سوال دیگری را به پیش می کشد و آن این که: چرا اثری از نمایش های آیینی و مذهبی در نگارگری نیست؟ یافته ها نشان می دهد که، اگرچه پادشاهان صفوی مبلغ مذهب تشیع بودند، نگاره های به جا مانده از مراسمی به غیر از آیین ها و نمایش های مذهبی حکایت می کنند. در حقیقت، بیش تر نمایش ها به مفهوم امروزی آن، خاستگاه عامه داشته و در کوچه و بازار و قهوه خانه ها اجرا می شده؛ در حالی که، اکثر نگارگران در دربار شاهان بودند.