تحلیل پیامدهای تغییر کاربری اراضی کشاورزی در سکونتگاه های روستایی با تاکید برکشت زعفران (نمونه ی موردی: دهستان میانجام شهرستان تربت جام)

تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستا که عمدتا در اثر فعالیت های انسانی روی می دهد، علاوه بر تغییرات مستقیم زیست محیطی، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی غیرمستقیمی بر زندگی بشر گذاشته است. ازاین رو پژوهش حاضر باهدف بررسی آثار و پیامدهای کشت زعفران در سال های اخیر بر زندگی روستاییان در دهستان میان جام از شهرستان تربت جام، انجام شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای جمع آوری اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی (1397) استفاده شده است. جامعه نمونه 10 روستای دهستان میانجام می باشد که بیشترین سطح زیر کشت زعفران را دارند. از مجموع 3444 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران و خطای (0.08)، حجم نمونه 115 خانوار به دست آمده است که این افراد با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد، ازنظر روستاییان تاثیر تغییر الگوی کشت در شاخص های اجتماعی-فرهنگی با میانگین 84/3 کمترین و در شاخص های کالبدی با میانگین 4 بیشترین تاثیر داشته است. با توجه به نتایج آزمون T تک نمونه ای نیز اثرات کشت زعفران در شاخص اقتصادی با مقدار 56/75، بیشتر از سایر شاخص ها است. در توزیع فضایی میانگین اثرات کشت زعفران در سطح روستاها، روستای امغان با رقم 02/4 بیشترین و روستاهای باغسنگان علیا و حاجی آباد با رقم 86/3 کمترین آماره ها را نشان می دهد. نتایج تکنیک آراس برای رتبه بندی دقیق روستاهای نمونه نیز این امر را تایید کرد. در ادامه برای بررسی معناداری ارتباط بین متغیرهای تحقیق و ضریب اثرگذاری شاخص ها از نرم افزارSmart PLS استفاده شد، که ضریب مسیر مقدار t مشخص کرد رابطه بین متغیرهای زیست محیطی، کالبدی و اقتصادی با اثرات کلی کشت زعفران در روستاهای نمونه معنادار و مستقیم است؛ که طبق ضرایب استاندارد، 36 درصد از اثرات کشت زعفران به طور مستقیم توسط شاخص اقتصادی پیش بینی می شود. با توجه به یافته های تحقیق می توان آموزش کشاورزان در رابطه با اشاعه روش های استفاده از شیوه های بومی و نوین آبیاری در کشت محصول زعفران، آشنا نمودن کشاورزان به اصول علمی کاشت و بالابردن کیفیت زعفران، اصول دقیق برداشت را پیشنهاد نمود.