اثر تاریخ کاشت، شوری و رژیم های رطوبتی بر صفات آناتومیکی ریشه، عملکرد و سایر صفات زراعی گندم رقم چمران در منطقه خوزستان

این پژوهش، با هدف بررسی تاثیر تاریخ های مختلف کاشت (1397/8/10، 1397/9/10 و 1397/10/10) تحت عنوان عامل اصلی، سطوح مختلف شوری آب آبیاری (2، 7 و 12 دسی زیمنس بر متر) به عنوان عامل فرعی و دورهای مختلف آبیاری (شامل: 5 مرحله حساس دوره رشد، 2 مرحله جوانه زنی و گلدهی و بدون آبیاری) به عنوان عامل فرعی فرعی با سه تکرار به‎صورت کرت های دو بار خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 98-1397 اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمارهای تاریخ کاشت، شوری و دور آبیاری، همچنین اثر برهم کنش دو و سه عاملی بین آنها بر عملکرد دانه و صفات ریخت شناسی سطوح استوانه مرکزی، اپیدرم و مقطع عرضی ریشه معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب با متوسط 6106/30 و 689/30 کیلوگرم در هکتار مربوط به تاریخ های کاشت 1397/9/10 و 1397/10/10، شوری 2 و 12 و همچنین 5 مرحله آبیاری و بدون آبیاری در طول دوره رشد به دست آمد. در صفات تعداد سنبله، تعداد دانه، وزن هزار دانه، طول سنبله و ارتفاع گیاه نیز با افزایش تنش شوری و کاهش دور آبیاری مقدار آنها کاهش یافت و این درحالی بود که کاشت تاخیری بیشتر از کاشت زودهنگام سبب کاهش عملکرد و اجزای آن شد. واکنش صفات آناتومیکی ریشه به تیمارهای مختلف از یک روند به نسبت ثابتی پیروی می کرد به نحوی که بیشترین مساحت استوانه مرکزی و مقطع عرضی ریشه مربوط به تاریخ کاشت 1397/9/10 درنتیجه سازگاری با شرایط بهینه و مساحت اپیدرم در تاریخ کاشت 1397/10/10 بود که می تواند به دلیل افزایش بافت مرده باشد. به همین دلیل در سایر تیمارها با افزایش دور آبیاری و کاهش شوری سطح صفات استوانه مرکزی و مقطع عرضی ریشه افزایش یافت ولی سطح اپیدرم به دلیل فضای کمتر برای توسعه با توجه به افزایش صفات پیشین کاهش پیدا کرد. عملکرد دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با سطح مقطع عرضی برگ (**0/396) دارا بود و به نظر می رسد با متمرکز کردن اهداف اصلاحی و به نژادی روی این صفت که می تواند درنهایت منجر به سازگاری مطلوب تر با شرایط تنش زا شود به افزایش عملکرد گندم امیدوار شد.