بررسی چندمعنایی در وام واژه ها با رویکرد شناختی: مطالعه موردی صفات فارسی و ترکی

مقوله چندمعنایی و نحوه ایجاد آن از مهم ترین مباحثی است که در مکاتب مختلف زبان شناسی به ویژه در رویکرد شناختی به زبان مورد توجه است. در این پژوهش به بررسی چندمعنایی صفات مشترک در زبان فارسی و ترکی آذربایجانی با رویکرد شناختی پرداخته ایم. این پژوهش توصیفی- اسنادی بوده و داده های پیکره از مجلات محلی به زبان ترکی و فارسی، فرهنگ ترکی - فارسی (شاهمرسی) و فرهنگ فارسی-آذربایجانی، تالیف بهزادی انتخاب شده اند. انتخاب معانی سرنمون براساس نتایج مصاحبه و نیز شم زبانی نگارندگان بوده است. با بررسی پیکره های در دسترس، در مجموع، بیست صفت ساده مشترک چندمعنا شناسایی شد و برای شش صفت، جدول معانی، پیکره و نیز شبکه شعاعی ترسیم گردید. با بررسی معانی مختلف این صفات مشخص گردید که از میان سازوکارهای شناختی ایجاد چندمعنایی، استعاره های مفهومی بیشترین سهم را به خود اختصاص می دهند و ارتباط میان معانی صفات، نظام مند بوده و با مقوله بندی شعاعی قابل توصیف است. همچنین مشخص گردید که ساز و کارهای شناختی ایجاد چندمعنایی در صفات مشترک رایج(وام واژه ها) ترکی و فارسی یکسان است که می تواند گامی در جهت تایید  اشتراک در قوای شناختی انسان محسوب گردد. تنها تفاوت موجود، تعدد معنایی صفات در زبان مقصد بود که می تواند به دلیل دوزبانگی و پویایی طرح واره های تصویری باشد. نتایج این پژوهش به همراه پژوهش های مکمل در این حوزه می تواند در زمینه آموزش زبان، ترجمه و تالیف فرهنگ های دقیق و جامع تر، یاریگر متخصصان این حوزه ها باشد.