طراحی و اعتباریابی برنامه فرایندمحور برای ارتقای کارکردهای اجرایی «فرایش» برای دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری ریاضی

باتوجه به فرضیه نارساکنش وری اجرایی و نقص مهارت های حوزه خاص ریاضی به عنوان منشا ناتوانی های یادگیری ریاضی و نبود برنامه های مداخلاتی کارکردهای اجرایی فرایندمحور تخصصی برای دانش آموزان دارای ناتوانی یادگیری ریاضی، پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتباریابی برنامه فرایندمحور ارتقای کارکردهای اجرایی ویژه این گروه اجرا شد.

 نوع مطالعه برای مرحله اول، مروری و برای مرحله دوم از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گمارش تصادفی با یک گروه آزمایشی و یک گروه گواه فعال بود. برنامه مداخلاتی پس از مطالعه الگوهای نظری و پارادایم های تکلیفی موجود در زمینه کارکردهای اجرایی، برمبنای الگوی نظری دیاموند (2013) در قالب دوازده تکلیف دارای فرم های موازی در سه مولفه حافظه کاری و بازداری و تغییر آمایه با رویکرد فرایندمحور و با استفاده از مواد عددی و فرایندهای حساب طراحی شد. روایی کیفی و محتوایی برنامه با بهره گیری از نظرات هشت نفر از متخصصان و با به کارگیری نسبت روایی محتوایی (CVR) برآورد شد. همچنین اعتبار برنامه برپایه میزان اثربخشی برنامه با استفاده از طرح پژوهشی نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و با دو گروه آزمایش و گواه، بر نمونه 30نفری از دانش آموزان دارای ناتوانی یادگیری ریاضی پایه سوم و چهارم دبستان سنجش شد. داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس یک راهه (ANCOVA) در نسخه 16 نرم افزار SPSS در سطح معناداری (0٫05=α) تجزیه وتحلیل شدند.

نتایج نشان داد که برنامه فرایش دارای روایی محتوایی مطلوب (0٫75<CVR) است. این برنامه میانگین تعداد خطا و زمان تکمیل تکالیف بازداری و تغییر آمایه گروه آزمایش را درمقایسه با گروه گواه به طور معنادار کاهش (0٫001>p) و درصد پاسخ های صحیح حافظه کاری را به طور معنادار افزایش داده است (0٫001>p). 

برنامه فرایش با رویکرد فرایندمحور جهت آموزش کارکردهای اجرایی و با محتوای تخصصی ریاضی می تواند با تحریک و به کارگیری بهینه ظرفیت شناختی دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری ریاضی با صرف مقدار مشخصی از زمان و کوشش، منجربه بهبود نارساکنش وری اجرایی این گروه شود.