بررسی ارتباط پیکربندی فضایی و وضعیت توسعه یافتگی محلات شهر اصفهان

بررسی و تعیین غیرروایی رابطه میان فضای زیست و جامعه، موضوعی است که در مطالعات خالقان فضا (معماران، طراحان شهر و منظر و نظریه پردازان در این زمینه) و متخصصان اجتماعی (جامعه شناسان، انسان شناسان و غیره) مورد کم توجهی قرار گرفته است. در عین این که علوم محیطی قادر نبوده چارچوب نظری قانع کننده ای برای نقش اجتماع عرضه کند، در علوم اجتماعی نیز ادراک مفاهیم فضا و محیط به درجه قابل قبولی نرسیده است. تلاش برای رفع این کوتاهی به مثابه حلقه مفقوده ای که به سختی قابل دستیابی است، بی تردید به بسیاری از مسایل رایج محیطی پاسخ خواهد گفت. مقاله حاضر با هدف واکاوی ارتباط و همبستگی پیکربندی فضایی و شرایط توسعه یافتگی محلات اصفهان، سعی کرده است به نوعی به رفع این کاستی کمک کند. برای این منظور، در 188 محله شهر اصفهان این ارتباط به روش همبستگی و در سه سطح کلان، میانی و محلی آزمون شد که در این مسیر تحلیل پیکربندی فضایی محلات با استفاده از روش چیدمان فضا و تعیین سطح توسعه یافتگی آ ن ها به کمک روش تاپسیس صورت گرفته است. نتایج این بررسی نشان می دهد گرچه در دو مقیاس کلان و میانی، رابطه ای معنادار دیده می شود؛ اما میزان این همبستگی ضعیف است. در مقیاس محلی نیز اساسا ارتباط معناداری وجود ندارد. بر این اساس اگر در شهر اصفهان قرار باشد به کمک تغییراتی در پیکربندی فضایی شهر وضعیت یکپارچگی ساختاری شهر و وضعیت توسعه یافتگی محلات را بهبود بخشید، به جای مداخله و تغییر در شبکه دسترسی محلی، اولویت با تغییر در محورهای واسط میان محلات و همچنین محورهای اصلی شهر است با این ملاحظه که نباید انتظار داشت این تغییرات به طور حتم بر وضعیت توسعه یافتگی محلات تاثیر مثبت بگذارد.