بررسی و تحلیل اثرات برنامه ریزی کاربری اراضی و شبکه حمل ونقل بر مصرف انرژی در شهر، مورد مطالعاتی: محدوده 35 هکتاری در شهر جدید هشتگرد

رشد شتابان و فزاینده شهرنشینی و در پی آن، افزایش جمعیت شهرها، پیامدهای مختلفی را در زمینه های گوناگون به دنبال داشته است. از جمله مهم ترین این پیامدها می توان به افزایش تقاضا برای منابع انرژی اشاره نمود که خود از دو جنبه قابل تامل است: نخست محدود بودن منابع انرژی تجدید ناپذیر، دوم آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف سوخت های فسیلی و از سوی دیگر فراگیر شدن آگاهی های عمومی نسبت به جنبه های یادشده سبب شد تا رویکردهای نوینی نظیر توسعه پایدار، رشد هوشمند و غیره در شهرسازی ظهور یافته و توجه به بحث کارایی انرژی در شهرسازی را آشکار نماید. مفهوم مصرف انرژی در شهر، با مولفه های گوناگونی در ارتباط است. یکی از این مولفه ها، ویژگی شبکه معابر و حمل ونقل است که در ارتباط با موضوع کاربری زمین بر مصرف انرژی در این بخش (حدود 30 درصد انرژی مصرفی شهرها) تاثیر می گذارد. تاکنون مطالعات متعددی در زمینه مصرف انرژی صورت گرفته، اما تحقیقات با ماهیت کمی در ایران کمتر صورت گرفته است. در این مقاله، ابتدا مبانی نظری مطرح شده در زمینه انرژی و برنامه حمل و نقل مورد بررسی قرار گرفته، سپس مولفه های موثر بر مصرف انرژی در بخش حمل و نقل بررسی شده است. در گام بعد، برای 35 هکتار از اراضی بکر شهر جدید هشتگرد (معروف به محدوده 35 هکتاری در مطالعات اسناد فرادست)، سه سناریو پیشنهاد شده و در پایان با اندازه گیری شاخص های انرژی حمل و نقل و کاربری زمین، توسط نرم افزار Communityviz، مصرف انرژی سناریوها ارزیابی شده است و جهت تحلیل دقیق تر تعیین میزان همپیوندی معابر، از تکنیک تحلیل چیدمان فضا و نرم افزار دپث مپ1 استفاده شده است. یافته ها نشان دهنده وجود ارتباط مستقیم بین فرم شبکه معابر و حمل و نقل، کاربری اراضی شهری و مصرف انرژی است که با اعمال تغییر در فرم شبکه معابر، توسعه حمل و نقل یکپارچه و تغییر در پراکنش کاربری اراضی می توان تا 35 درصد مصرف انرژی در بخش حمل ونقل را کاهش داد.