مروری بر سورفکتانت های زیستی: مشخصه سازی و کاربردها

در سال های بازپسین، با صنعتی شدن جوامع، افزایش جمعیت و آلودگی در سراسر دنیا، تمایل به استفاده از سورفکتانت های زیستی افزایش یافته است. زیست توده ها طیف وسیعی از ترکیبات فعال سطحی به نام سورفکتانت های زیستی را، که ترکیبات دوگانه دوستی با سر آب دوست دم آب گریز هستند تولید می کنند. این ترکیبات به طور عمده براساس وزن مولکولی، خواص فیزیکی- شیمیایی و منبع میکروبی طبقه بندی می شوند. سورفکتانت های زیستی با وزن مولکولی کم، کشش سطحی آب/هوا یا آب/روغن را کاهش می دهند، درحالی که امولسیفایرهای زیستی با وزن مولکولی بالا، در تثبیت امولسیون ها موثر هستند. سورفکتانت های زیستی، باتوجه به ویژگی ها و برتری های بالقوه خود نسبت به انواع شیمیایی مانند سمیت کم، تجزیه پذیری زیستی بالا، غلظت بحرانی مایسل کم و تحمل دما، قدرت یونی و pH، در صنایع مختلفی همچون صنعت نفت، غذایی، پزشکی، آرایشی، شوینده، کشاورزی و پالایش زیستی محیط زیست کاربردهای گسترده ای یافته اند. با این حال کاربرد و تولید آن ها در مقیاس صنعتی به علت هزینه بالای تولید، محدود شده است. به همین دلیل صنایع و پژوهشگران در پی یافتن روش هایی همچون استفاده از بسترهای ارزان قیمت مانند ملاس، روغن های گیاهی و آب پنیر هستند؛ تا بتوانند هزینه بالای تولید این محصولات سبز را در مقیاس صنعتی کاهش دهند. از این رو شناخت ویژگی ها و مشخصه سازی سورفکتانت های زیستی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این بررسی به چند جنبه مهم سورفکتانت های زیستی همچون طبقه بندی ، ویژگی ها، عوامل موثر بر تولید، شاخص های ارزیابی و روش های آزمون و کاربرد آن ها در صنایع مختلف پرداخته شده است.