تحلیل چندمتغیره خشکسالی های هواشناسی در ایران با استفاده از شاخص کمبود توام (JDI)

پایش و پیش بینی خشکسالی به عنوان یک پدیده حدی طبیعی، در مدیریت منابع آب و تولیدات کشاورزی اهمیتی ویژه دارد. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی خشکسالی های هواشناسی در گستره ایران با استفاده از شاخص کمبود توام (JDI) و مقایسه آن با SPImod می باشد. برای این منظور از داده های بارش ماهانه 41 ایستگاه هواشناسی ایران در دوره آماری 2017-1971 استفاده شد. نتایج نشان داد که شاخص SPImod تغییرات فصلی بارش را به خوبی توصیف می کند. چون تحلیل بر مبنای شاخص SPImod به مقیاس های زمانی حساس بوده و احتمال ظاهر شدن نتایج ناسازگار در پنجره های زمانی مختلف وجود دارد. جهت رفع این نقایص از شاخص کمبود توام (JDI) استفاده شد که مبتنی بر بسط توزیعی توام از شاخص های SPImod با مقیاس زمانی 1 تا 12 ماهه به کمک توابع مفصل می باشد. نتایج کاربست شاخص JDI نشان داد که تعداد ماه های خشک (با شاخص منفی) در مناطق غرب، شمال غرب و برخی استان های شمالی بیشتر از سایر مناطق کشور بوده است. در مرحله بعد، سه مشخصه خشکسالی شامل مدت، شدت و فاصله بین آغاز دو خشکسالی متوالی از سری زمانی JDI استخراج گردید. نتایج همبستگی بین مشخصه های خشکسالی حاکی از همبستگی بالای 7/0 بین آن ها بود. جهت تحلیل چند متغیره مشخصه های خشکسالی، برازش 9 تابع مفصل نیز بررسی گردید که از میان آن ها، تابع فارلی- گامبل- مورنگسترن به عنوان گزینه برتر برای بسط توزیع سه متغیره جهت پایش خشکسالی در ایستگاه های مطالعاتی تعیین شد.