سمیت تنفسی حاد اسانس های رزماری و اسطوخودوس و هم افزایی آن ها روی حشره ی کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات (Callosobruchus maculatus (Col.: Chrysomelidae در شرایط آزمایشگاه

سوسک چهارنقطه ای حبوبات، Callosobruchus maculatus یکی از آفات کلیدی انواع مختلف حبوباتی مانند لوبیا چشم بلبلی، نخود، عدس، ماش و باقلا بوده و می تواند خسارت وارد کند. برای کنترل آن در سال های اخیر از آفت کش های سازگار با محیط زیست به ویژه با منشاء گیاهی مورد توجه محققین قرار گرفته است. در این پژوهش سمیت اثرات تنفسی حاد اسانس های گیاه رزماری،Rosmarinus officinalis L.  و اسطوخودوس، Lavandula angustifolia Mill و برهم کنش آن ها روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش های زیست سنجی اسانس ها با غلظت های 12، 25، 45، 86، 166، 320 میکرولیتر لیتر هوا روی حشرات کامل 1 تا 3 روزه این آفت در دمای 1 ± 27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت تاریکی و 8 ساعت روشنایی انجام شد آزمایش ها روی مخلوطی از دانه های ماش و لوبیا چشم بلبلی درون ظرف های شیشه ای درب دار به حجم 60 میلی لیتر، داخل انکوباتور انجام شد. شاخص های LC50 و LC90 اسانس ها با نرم افزار POLO-PC محاسبه و تجزیه واریانس آن ها با نرم افزار SAS 9.1 انجام شد و سمیت تنفسی اسانس ها مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان داد که رابطه مستقیمی بین غلظت اسانس و درصد مرگ ومیر وجود دارد. اسانس رزماری نسبت به اسانس اسطوخودوس دارای سمیت بالاتری بود. مقادیر LC50 رزماری و اسطوخودوس به ترتیب 39/17 و 39/40 میکرولیتر بر لیتر هوا بدست آمد. برای بررسی اثرات متقابل این دو اسانس، آزمایش دیگری در غلظت های پیشین و به نسبت مساوی (1:1) از هر اسانس انجام شد و مقدار LC50 مخلوط دو اسانس 84/15 میکرولیتر بر لیتر هوا به دست آمد. نسبت هم افزایی (SR) این دو اسانس معادل 82/1 بود که نشان می دهد اسانس های مذکور اثر یکدیگر را تشدید می نمایند. میانگین مرگ ومیر ناشی از سمیت تنفسی اسانس های اسطوخودوس، رزماری و مخلوط آن ها به ترتیب 29/61، 38/ 77 و 58/81 درصد به دست آمد.