آنالیز تغییرات کاربری اراضی بر تخریب سرزمین و بیابان زایی در مناطق ساحلی جنوب ایران

تغییر کاربری اراضی و تغییر پوشش زمین، از مهم ترین مباحث زیست محیطی مورد توجه در دنیا می باشند. چنین تغییراتی معمولا در اثر عوامل طبیعی و فعالیت های انسانی ایجاد می شود. مناطق ساحلی در جهان از اهمیت اکولوژیکی، اقتصادی و سیاسی زیادی برخوردارند. در پژوهش حاضر روند تغییرات کاربری اراضی مناطق ساحلی جنوب ایران شامل سه استان سیستان بلوچستان، هرمزگان، بوشهر طی دوره 31 ساله (1367 - 1398) مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا از تصاویر ماهواره ای لندست، سنجنده های TM، ETM+ و OLI و از روش حداکثر احتمال نیز برای طبقه بندی تصاویر ماهواره ای استفاده گردید. همچنین جهت اثرگذاری طبقات کاربری اراضی بر روند تخریب سرزمین از شاخص های پوشش گیاهی (SAVI) و شاخص شوری (SI1)  استفاده شد. نتایج روند تغییرات کاربری اراضی نشان داد که تغییرات طبقات کاربری مناطق انسان ساخت و اراضی شور به عنوان پویا ترین طبقات کاربری به ترتیب، روند افزایشی 72/2 و 14/1 درصد را دنبال می کند. یافته های تحلیل رگرسیونی چند متغیره نشان داد، سه متغیر پوشش گیاهی، اراضی شور و مناطق انسان ساخت و چهار متغیر پوشش گیاهی، اراضی شور، مناطق انسان ساخت و ماسه زار به ترتیب 3/22 و 8/37 درصد تغییرات متغیر وابسته شاخص های پوشش گیاهی و شوری را تبیین می کنند. بنابراین در بیش از 60 درصد تغییرات، دیگر متغیرهای محیطی اثر گذار می باشند. از این رو با توجه به نتایج به دست آمده از مساحت طبقات کاربری و تحلیل رگرسیونی و روند متوسط تغییرات SAVI  و SI1 که در آن، طبقه کاربری پوشش گیاهی و SAVI روند کاهشی و طبقه اراضی شور و SI1 روند افزایشی را نشان می دهد، می توان نتیجه گرفت که تغییرات کاربری اراضی پدیده ای است که خدمات اکوسیستم را تغییر می دهد که تقریبا اثرات آن غیرقابل جبران و برگشت ناپذیر می باشد. این نتیجه ای جز بهم خوردن تعادل اکوسیستم و تشدید روند تخریب سرزمین در مناطق ساحلی به همراه نخواهد داشت.