ارزیابی ناپایداری و تخریب اراضی با استفاده از روش های فازی، تحلیل سلسله مراتبی و ترکیب خطی وزنی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بختگان فارس)

در کشور ایران، با وجود شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک، استفاده بهینه از منابع محدود آب و خاک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آنچه به عنوان تخریب سرزمین از آن یاد می شود، نتیجه سیاست های نادرست در مدیریت اراضی است که نمونه بارز آن در حوزه آبخیز بختگان به چشم می خورد. عوامل و دخالت های انسانی و نیز تغییر اقلیم و پدیده خشکسالی در سال های اخیر و نیز بسیاری عوامل دیگر سبب شده تا این حوزه از نظر منابع آبی و خاکی به شدت تخریب شده و حیات تالاب بختگان در معرض نابودی قرار گیرد. در این مطالعه سعی گردید تا ضمن شناسایی عوامل و پارامترهای اکولوژیکی طبیعی و نیز عوامل انسانی موثر در تخریب و آسیب پذیری حوزه، با استفاده از روش طبقه بندی فازی، روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و قابلیت های مدل سازی سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، از داده های حاصل از معیارها و لایه های موثر استفاده شده و میزان آسیب پذیری و تخریب اراضی در سطح حوزه تعیین گردد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد، میزان تخریب و ناپایداری اراضی در سطح حوزه دارای گسترش زیادی (48% از مساحت حوزه) است، اما آسیب پذیری در بخش های مرکزی و پایین دست حوزه و غالبا در محدوده های تحت دخالت عوامل انسانی مانند تراکم زیاد جمعیت، مصرف و بهره برداری آب در بخش کشاورزی، مدیریت های نادرست در کاربری اراضی منطقه و نیز سدها و بندهای احداث شده ایجاد گردیده است و همچنین عوامل و پارامترهای انسانی دارای نقش پررنگ تری در تخریب و آسیب پذیری منطقه در مقایسه با عوامل اکولوژیکی و محیطی دارا می باشند.