ارتباط ذخیره کربن گونه Astragalus brachyanus با صفات گیاهی، خصوصیات رویشگاهی و مدیریت مرتع (راژان، آذربایجان غربی)

برآورد ذخیره کربن، یکی از ملزومات اساسی به منظور ارزش گذاری خدمات اکوسیستم های مرتعی و ارزیابی اقتصادی ذخیره کربن، در عملیات اصلاح مراتع است. عملکرد گیاهان در مقدار ذخیره کربن، تابعی از ویژگی های گیاهی، عوامل محیطی و مدیریتی است.از این رو، ارتباط ذخیره کربن سالانه گونه Astragalus brachyanus (گون درختچه ای) با صفات گیاهی، خصوصیات رویشگاهی و مدیریت مرتع، در مراتع کوهستانی راژان، بررسی شد. پنج مکان که گونه مذکور در آن پراکنش دارد و از نظر خصوصیات فیزیکی با یکدیگر تفاوت داشتند، انتخاب و بر مبنای نوع مدیریت (قرق یا غیر قرق؛ شدت چرای شدید، متوسط و کم) و جهت جغرافیایی، کد بندی شدند. در هر مکان، از پوشش گیاهی در داخل 30 پلات 2*2 متر مربعی که با فاصله 10 متر از یکدیگر در امتداد شش ترانسکت 50 متری مستقر شدند، اندازه گیری شد. در هر مکان، 15 پایه گیاهی A.brachyanus با ابعاد متنوع، انتخاب و ضمن اندازه گیری ویژگی های مشخصات ظاهری، رشد سال جاری آن ها جهت برآورد ذخیره سالانه کربن، قطع گردید. نمونه ها جهت برآورد ضریب تبدیل کربن، به آزمایشگاه منتقل شد. از هر مکان، سه نمونه مرکب خاک نیز برداشت شد. عوامل توپوگرافی (شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا) و مدیریتی (شدت چرا در واحدهای مطالعاتی) نیز در هر مکان، ثبت گردید. به منظور بررسی ارتباط ذخیره کربن سالانه در بیوماس هوایی با عوامل محیطی و مدیریتی،از رگرسیون حداقل مربعات جزیی استفاده گردید. بر مبنای نتایج، مقدار ذخیره کربن گونه A.brachyanusدر تیمارهای مختلف، با یکدیگر تفاوت معنی دار داشتند. ذخیره کربن سالانه بیوماس هوایی، با قطر تاج، تعداد جست و ارتفاع پایه گیاهی، ارتباط مستقیم و با نوع مدیریت (شدت چرا)، ارتباط معکوس دارد. بدین معنا که با افزایش قطر تاج، تعداد جست و ارتفاع پایه گیاهی، توان ذخیره کربن سالانه، افزایش و با افزایش شدت چرا، توان ذخیره کربن آن، به شدت کاهش می یابد. با توجه به اثر منفی چرای دام بر مقدار ذخیره کربن، مدیریت چرای بهینه به منظور حداکثر سازی ذخیره کربن، ضرورت می یابد. همچنین به منظور فراهم کردن زمینه افزایش ذخیره کربن گونه A.brachyanus، توجه به افزایش مشخصه های گیاهی در پروژه های توسعه و گسترش پوشش گیاهی و پروژه های اصلاح مراتع، ضرورت می یابد. در این راستا، عملیات پرورشی گون درختچه ای، باید در جهت افزایش صفات گیاهی و در نتیجه افزایش سطوح فتوسنتز کننده، صورت گیرد.