کارآیی ترکیبات کلات کننده با نرخ تجزیه پذیری زیستی متفاوت در بهبود عملکرد گیاه پالایی خاک آلوده به کادمیوم توسط گونه های زینتی تاج خروس (Amaranthus caudatus) و گل جعفری (Tagetes patula)

امروزه از آن جا که روند فزاینده آلودگی محیط زیست و بویژه خاک سلامت زیستمندان را تهدید می کند، انواع روش های پالایش خاک از جمله گیاه پالایی برای پالایش آلاینده های آلی، غیرآلی و هسته ای از محل های آلوده مورد توجه قرار گرفته اند. از این رو، این پژوهش با هدف ارزیابی کارآیی عوامل کلات کننده زیست تجزیه پذیر در بهبود عملکرد گیاه پالایی خاک آلوده به کادمیوم توسط گونه های زینتی تاج خروس و گل جعفری در سال 1397 انجام شد.

در این پژوهش توصیفی، پس از آلوده کردن خاک با 50 و 100 میلی گرم در کیلوگرم کلرید کادمیوم و تیمار آن با محلول های 50/2، 00/2 و 50/2 میلی مول در کیلوگرم EDTA، اسید سالیسیلیک و اسید سیتریک بعنوان عامل کلات کننده، نسبت به کشت و آبیاری گیاهچه گیاهان در گلدان های حاوی خاک آلوده طی 60 روز اقدام شد. پس از برداشت و هضم اسیدی نمونه های خاک تحت کشت، ریشه و شاخساره گیاهان از تیمارهای شاهد و آزمایشی، محتوی کادمیوم در آن ها توسط دستگاه طیف سنج نشری پلاسمای جفت شده القایی تعیین شد.

بیشینه میانگین غلظت کادمیوم در نمونه های خاک زیر کشت، ریشه و شاخساره تاج خروس با 87/1، 50/4 و 89/1 به ترتیب مربوط به تیمارهای اسید سالیسیلیک، EDTA و اسید سالیسیلیک و در گل جعفری نیز با 86/1، 18/1 و 10/3 به ترتیب مربوط به تیمارهای فاقد کلات، اسید سیتریک و اسید سالیسیلیک بوده است. از طرفی بر اساس مقادیر فاکتورهای انتقال و انباشت زیستی نتیجه گرفته شد که گونه های تاج خروس و گل جعفری به ترتیب از قابلیت تثبیت و استخراج گیاهی برخوردار بودند.

اسیدهای آلی همچون اسید سالیسیلیک و اسید سیتریک از طریق ساز و کارهایی مانند اثرات شبه هورمونی، آزادسازی و انحلال فسفات، افزایش تحرک کادمیوم و برخی فعالیت های آنزیمی، دگرگونی میکرو ساختاری و کاهش ظرفیت نگه داری فلزات توسط ذرات رس، نقش مهمی در الکتروکینتیک پالایش خاک دارند. لذا، با توجه به اثر مطلوب اسیدهای آلی بعنوان عوامل کلات کننده در ارتقای کارایی گیاه پالایی گونه های فرا انباشتگر، استفاده از آن ها در فرآبند آلودگی زدایی خاک توصیه می شود.