تحلیل الگوهای مکانی-زمانی اپیدمی ویروس کووید 19 و مخاطرات آن در ایران

کووید 19 یکی از بیماری های واگیردار و عفونی قرن بیست ویکم است که از اواخر دسامبر سال 2019 به صورت شیوع پنومونی از ووهان چین به سراسر جهان گسترش یافت. تحلیل الگوهای مکانی-زمانی ویروس کرونا با استفاده از GIS در درک تفاوت توزیع جغرافیایی این اپیدمی و نیز مطالعات اپیدمیولوژیکی و بهداشت جامعه در کشور اهمیت فراوانی دارد. از این رو بررسی جغرافیایی این بیماری به منظور کنترل و پیشگیری آن ضروری است. در پژوهش کاربردی و توصیفی- تحلیلی حاضر، با استفاده از آمار فضایی به تحلیل مکانی- زمانی و نیز مدلسازی پخش فضایی اپیدمیولوژی ویروس کرونا در کشور پرداخته شده است. جامعه آماری پژوهش، 31 استان کشور است که داده های مبتلایان به ویروس کرونا در دامنه زمانی 3 اسفند 1398 تا 3 فروردین 1399 (21638 نفر) با استفاده از نرم افزار ArcGIS تجزیه وتحلیل شد. نتایج حاصل از خودهمبستگی فضایی نشان می دهد که استان های تهران، البرز، قم، مازندران، گیلان، قزوین، اصفهان، سمنان، مرکزی و یزد در خوشه HH قرار دارند، بدین معنا که تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در این استان ها بیشتر از میانگین بوده که 26/32 درصد استان های کشور را در بر می گیرد. همچنین تحلیل لکه های داغ در خصوص تعداد مبتلایان به ویروس کرونا نشان داد که استان های قم، تهران، گلستان، سمنان، اصفهان، مازندران و البرز در خوشه های داغ و استان های بوشهر، ایلام و کرمانشاه در خوشه های سرد قرار دارند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که مهم ترین عامل جغرافیایی انتشار ویروس کرونا در کشور، فاصله و مجاورت مکانی استان های درگیر با این بیماری بوده که از الگوی پخش فضایی سازش پذیر تبعیت می کند. از این رو ممنوعیت سفر به شهرهای زیارتی به ویژه مشهد و ارایه خدمات سازمان ها و ادارات به صورت الکترونیکی و غیرحضوری با هدف کاهش حضور مردم در جامعه، پیشنهادهای پژوهش حاضر به منظور کاهش شیوع بیماری کرونا در کشور است.