نظام بهره برداری مشاعی از قنات ها و چالش های آن در شهرستان سلطانیه

از گذشته تاکنون کشاورزان روش های متعددی برای مدیریت مشاعی منابع آب در کشاورزی ابداع و توسعه داده اند. بهره گیری از این تجارب، در چارچوب دیدگاه مشارکتی، می تواند حیات اجتماعی و اقتصادی منطقه را بازسازی و متحول کرده و برنامه های توسعه کشاورزی را به اهداف مطلوبشان نزدیک سازد. تحقیق کیفی حاضر، از نوع مطالعات موردی است که به روش رویکرد اکتشافی با استفاده از روش تحقیق نظریه مبنایی در شهرستان سلطانیه انجام شده است. هدف این تحقیق بررسی و شناخت نظام بهره برداری مشاعی از قنات ها و چالش های این نظام در شهرستان سلطانیه است. جامعه مورد مطالعه، کنشگران نظام بهره برداری از 26 رشته قنات مشاعی در شهرستان سلطانیه بود. جمع آوری داده ها با مصاحبه های عمیق و نیمه ساختارمند با کنشگران در نظام بهره برداری مشاعی از قنات ها در شهرستان سلطانیه صورت گرفت. روش انتخاب نمونه ها به صورت هدفمند بود و مصاحبه با نمونه ها تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت. تجزیه و تحلیل داده ها در روش نظریه مبنایی صورت گرفت. در مرحله کدگذاری باز 80 مفهوم استخراج شد و طی کدگذاری محوری 21 گزاره مقوله ای ایجاد شد. درنهایت سه دسته موضوعی شامل عوامل زمینه ای، چالش های فرایندی و پیامدها به دست آمد. چالش های فرایندی دارای سه محور کم آبی قنوات، موانع فنی و موانع انسانی است که متاثر از عوامل مختلف زمینه ای هستند و همچنین این چالش ها درنهایت پیامدهایی منفی برای کشاورزی و جامعه روستایی دارد. عوامل زمینه ای نیز شامل عوامل طبیعی، ضعف تصدی گری دولت، ضعف زیر ساختی و ضعف تربیتی هستند.