شناسایی وجه شمایلی رستم در نگاره های رزم رستم و سهراب

شاهنامه فردوسی یکی از بزرگترین سروده های حماسی جهان است. ارزش های برجسته این منظومه، از دید نگارگران دوره های مختلف پنهان نمانده و به ترسیم نگاره های بسیاری از داستان های شاهنامه  پرداخته اند. رزم رستم و سهراب یکی از جذاب ترین مضامین برای این نگارگران  بوده است. به دلیل وجود لایه های مختلف معنایی در شاهنامه، شاهنامه نگاری نیز مواد خام بسیار ارزشمندی برای شناسایی نشانه ها و رمزگان در اختیار می گذارد. در واقع علم نشانه شناسی قابلیت شناسایی و بازقرایت مجدد این نگاره ها را جهت درک بیشتر این اثر برجسته بدست می دهد. با توجه به اهمیت شخصیت پردازی در داستان رستم و سهراب و طراحی شمایل متناسب با شخصیت و کاراکترهای برجسته در نگارگری، این تحقیق تلاش دارد تا مهم ترین شخصیت  شاهنامه، یعنی رستم را در نگاره های دوره های مختلف مورد تحلیل نشانه شناسانه قرار دهد. از آن جهت که  در روش  نشانه شناسی پیرس، نشانه با جنبه ای سه سویه، در نظر گرفته شده و به نقش تفسیرگر و برداشت او  « تفسیر» اهمیت داده شده، تعداد 15 نگاره از این بخش شاهنامه انتخاب شده و از دیدگاه این اندیشمند مورد تحلیل قرار گرفته شده است. این تحقیق به لحاظ هدف بنیادی از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است و  جهت گردآوری داده ها از روش میدانی و اسنادی استفاده شده است. در پایان پژوهش چنین به نظر می رسد که ارتباط با موضوع داستان و به تصویر کشیدن کاراکترها توسط نگارگران، از مسیرهای شنیدن داستان و دریافت پیام های زبانی گفتاری، خواندن متن داستان از طریق پیام های زبانی- متنی و دیدن تصاویر از پیش موجود، شکل می گیرد و در نهایت با دخالت اندیشه و خلاقیت های فردی و به کارگیری عناصر بصری (اعم از متن و تصویر) در قالب نگاره ها، انتقال به مخاطب امکان پذیر می شود. در مجموع، نگارگران برای معرفی و شناساندن رستم به مخاطب، از نشانه های با رابطه قراردادی در وجه نمادین و علت و معلولی در وجه نمایه ای، بیشتر بهره برده اند.