نزول قرآن بر پیامبر (ص) توسط فرشته وحی (با تاکید بر دیدگاه ملاصدرا)

چگونگی نزول قرآن توسط فرشته وحی بر پیامبر اکرم همواره از دغدغه های متکلمان و مفسران بوده است. جستجو برای پاسخ، انگیزه پژوهش حاضر شد تا به روش تحلیلی دیدگاه متکلمان و مفسران را با تاکید بر دیدگاه ملاصدرا بررسی کند. براساس این تحقیق دو دیدگاه شایع وجود دارد. طبق دیدگاه نخست گویا پیامبر از عالم ماده فراتر نمی رود؛ و جبرییل در عالم محسوس ظاهر می شود و با پیامبر سخن می گوید. طبق دیدگاه دوم پیامبر از عالم ناسوت به افق اعلی ارتقاء یافته، وحی را دریافت می کند. ملاصدرا برای سیر نزول وحی، چهار منزل قلم ربانی، لوح محفوظ، لوح قدر، و لسان جبرییل قایل است. وی معتقد به ذو مراتب بودن دریافت وحی است. وی با طرح ابعاد وجودی نبی شامل نفس، حس مشترک، روح قدسی، روح بشری؛ حرکت نفس در قوس صعود از حس به خیال و از خیال به عقل، و در سیر نزول از عقل به خیال و از خیال به حس مساله را تببین می کند. به این معنا که نفس نبی به کمک حس مشترک فرشته وحی را در هر سه مرتبه عقل، خیال و حس مشاهده و کلام او را دریافت می کند. لذا پیامبر در قوس صعود با روح عقلی خود به عالم قدسی متصل می شود و معارف الهیه را دریافت می کند. و در سیر نزول، فرشته وحی را در عالم خیال و در عالم محسوس متمثل می کند؛ در نتیجه کلام او را به صورت محسوس مشاهده می کند. بنابراین نزول قرآن را هم حسی و هم عقلی می داند.