آزمون جدایی پذیری ضعیف و برآورد سیستم تقاضای کالاهای خوراکی منتخب در خانوارهای شهری ایران (مطالعه موردی: مرکبات، صیفی جات و سبزیجات)

وجود جدایی پذیری در تابع مطلوبیت مصرف کنندگان شرط لازم و کافی برای بودجه بندی چند مرحله ای و جمعی سازی سازگار کالاهاست که در آن مخارج با استفاده از شاخص های قیمت بین گروه های خوراکی تخصیص داده می شود و تخصیص درون گروهی هم به طور مستقل از سایر گروه ها صورت می گیرد. در این مطالعه از تابع تقاضای روتردام برای تعیین الگوی مصرف کالاهای منتخب (مرکبات، صیفی جات و سبزیجات) در ایران استفاده شده است. برای این منظور از داده های مقطع عرضی در سال 1396 که از طریق بانک مرکزی و مرکز آمار ایران جمع آوری گردیده، استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون های جدایی پذیری این فرضیه را که مصرف کنندگان ابتدا درآمد خود را بین کالاهای منتخب به صورت سه گروه مرکب (مرکبات، صیفی جات و سبزیجات) تخصیص داده و سپس عمل تخصیص درآمد بین انواع زیررده های آنها که بر اساس گروه بندی صورت گرفته، را تایید می نماید. همچنین نتایج تخمین سیستم تقاضا نشان داد همه گروه های کالایی، دارای کشش قیمتی خودی منفی هستند. در این میان کشش قیمتی گروه مرکبات (پرتقال، نارنگی و لیمو)، گروه صیفی جات (سیب زمینی، گوجه فرنگی و پیاز) و گروه سبزیجات (سبزی های برگی) به ترتیب برابر 83/0-، 48/0-، 91/0- می باشند. با توجه به کشش درآمدی که برای سه گروه کالایی محاسبه شده است، گروه دوم کالاها (سیب زمینی، گوجه فرنگی و پیاز) نسبت به سایر گروه ها، کالایی ضروری تر است که باید در سیاست های دولت در رابطه با تولید و قیمت گذاری محصولات کشاورزی لحاظ شود.