شناسایی، ارزیابی و مدیریت خاستگاه های گرد و غبار در غرب ایران

در سال‏های اخیر پدیده گرد و غبار در استان‏های غربی ایران رو به فزونی گذاشته است و به موازات آن تغییرات محیطی شدید رخ‏داده ذهن پژوهشگران و مدیران را، علاوه بر خاستگاه ‏های خارجی، به خاستگاه ‏های داخلی کشور نیز معطوف کرده است. در این تحقیق سعی شده است، با هدف مدیریت محیط، خاستگاه ‏های داخلی گرد و غبار در استان‏های‏ کرمانشاه و ایلام شناسایی و علل آن بررسی شود. از این رو، در این تحقیق نخست خاستگاه ‏های ‏گرد و غبار با استفاده از تصاویر مادیس، شاخص TDI، و مدل HYSPLIT شناسایی شد. سپس، نقشه‏ های ژیومورفولوژی و تغییر کاربری اراضی تهیه شد و بر روی نقشه خاستگاه‏های گرد و غبار همپوشانی شد تا توزیع و فراوانی خاستگاه ‏ها در هر کلاس مشخص شود. توزیع فضایی خاستگاه ‏های گرد و غبار نشان می‏دهد چند منطقه مهم تولید گرد و غبار در غرب این استان‏ها قرار دارد که شامل نواحی اطراف دهستان ازگله، قصرشیرین، نفت‏ شهر، و سومار در استان کرمانشاه و منطقه مهران، دهلران، و روستای ابوقویر در استان ایلام است‏. بیشتر دود توده‏ های گرد و غبار از مناطقی منشا گرفته‏ اند که دارای ذخایر فراوان رسوبات آبرفتی‏اند و در آن‏ها تغییر کاربری اراضی، به‏ ویژه تبدیل اراضی مرتعی به کشاورزی، اتفاق افتاده است. بنابراین، برای جلوگیری از فرسایش بادی، پدیمنت‏ ها، مخروط‏ افکنه ‏ها، دشت‏های آبرفتی، و دشت‏های سیلابی باید در اولویت برنامه ‏های مبارزه با فرسایش بادی قرار گیرند و از تغییر کاربری اراضی مرتعی به کشاورزی جلوگیری شود. همچنین، با احیای پوشش گیاهی طبیعی در اراضی که تغییر کاربری صورت گرفته است وقوع گرد و غبار در منطقه کاهش خواهد یافت.