تاثیر شاخص های سلامت و متغیرهای کلان اقتصادی بر سطح امید به زندگی (مقایسه ی کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته با رویکرد Panel Data): یک مطالعه توصیفی-تحلیلی

عوامل اقتصادی و اجتماعی تاثیر زیادی بر سلامت و به تبع آن بر امید به زندگی دارد. سلامت به معنی برخورداری از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است و تنها نبود بیماری و معلولیت و ناتوانی نیست. وضعیت سلامت بستگی به عوامل اثرگذار بر آن شامل عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیط فیزیکی، عوامل ژنتیکی و میزان دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی دارد. اندازه گیری وضعیت سلامت جوامع را با شاخص های بهداشتی می سنجند. تحقیق حاضر به مقایسه تاثیر شاخص های سلامت و متغیرهای کلان اقتصادی بر سطح امید به زندگی می پردازد.

این مطالعه نخست عوامل موثر بر شاخص امید به زندگی را تشریح می کند، سپس با استفاده از روش Panel Data در بازه زمانی 2010 الی 2018 برای کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه با استفاده از نرم افزار  Eviews  اقدام به تخمین تاثیر شاخص های کلان اقتصادی (رشد اقتصادی، تورم و بیکاری) و شاخص های سلامت (مخارج سلامت، فقر غذایی، نرخ مرگ ومیر و سطح تحصیلات) بر میزان امید به زندگی نموده است.(اطلاعات کشورهای موردبررسی از سایت بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و گزارش بهداشت جهانی، استخراج شده است.)

برای تعیین مدل بهینه از آزمون های F لیمر و هاسمن استفاده گردید. بر اساس این آزمون ها در هر دو دسته کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه، عرض از مبدا برای کلیه مقاطع یکسان نبود و از روش Panel Data  استفاده شد و تخمین مدل در حالت اثرات ثابت بر تخمین مدل از دیگر روش ها اولویت دارد.
در کشورهای درحال توسعه نرخ تورم، بیکاری و نرخ مرگ ومیر و فقر غذایی تاثیر منفی بر شاخص امید بر زندگی داشته و تاثیر رشد اقتصادی، تحصیلات و مخارج بهداشتی بر این شاخص مثبت ارزیابی می گردد اما با توجه به سطح معنی داری متغیرهای تحقیق مشاهده می گردد تاثیر تحصیلات و مخارج بهداشتی بر شاخص امید به زندگی به دلیل آنکه> 0.05  ProbED   و > 0.05   ProbCH   می باشند، معنی دار ارزیابی نمی گردد. این امر می تواند ناشی از پایین بودن سطح تحصیلات و مخارج تخصیص یافته به بهداشت در این کشورها باشد. همچنین در کشورهای توسعه یافته نرخ تورم، بیکاری و نرخ مرگ ومیر و فقر غذایی تاثیر منفی بر شاخص امید بر زندگی داشته و تاثیر رشد اقتصادی، تحصیلات و مخارج بهداشتی بر این شاخص مثبت ارزیابی می گردد اما با توجه به سطح معنی داری متغیرهای تحقیق مشاهده می گردد تاثیر تورم و نرخ مرگ ومیر بر شاخص امید به زندگی معنی دار ارزیابی نمی گردد(چون> 0.05   ProbP   و > 0.05   ProbLD   می باشند). این امر می تواند ناشی از پایین بودن نرخ تورم و نرخ مرگ ومیر در این کشورها باشد.

نتایج مقایسه پانل های کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه حاکی از آن است که تقریبا در هر دو دسته از شاخص های موردبررسی تاثیر شاخص های اقتصادی و سلامت بر شاخص امید به زندگی در کشورهای درحال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته است. این امر می تواند ناشی از وضعیت بد شاخص های اقتصادی و سلامتی در کشورهای درحال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته باشد که با هر تغییری در این متغیرها وضعیت شاخص امید به زندگی تغییرات بیشتری را نسبت به کشورهای توسعه یافته از خود نشان می دهد.