نقش آفرینی «من» و «ما» در بستر تاریخی ظهور قرائات

برای فهم زمینه های تاریخی پیدایی قرایت های قرآن بررسی الگوهای تکرار شونده اختلاف قرایت اهمیتی ویژه دارد. به همین منظور در مقاله حاضر به جایگاه «من» و «ما» در اختلاف قرایات نظر خواهیم کرد و با بررسی شواهدی متعدد از اختلافات قاریان، نقش «من» و «ما» را در پیدایی قرایات باز خواهیم شناخت. در قرایت های قرآن دوران میان خوانش «من» به فتح میم و «من» به کسر میم به نحو تکرار شونده دیده می شود. از دیگر سو، گاه در قرایت های خارج از مصحف رسمی، «من» را به جای «ما» قرار داده اند. افزون بر این، دوران در مراعات لفظ یا مصداق «من» و «ما» به اختلاف در خوانش مذکر یا مونث پاره ای از افعال انجامیده است. می خواهیم در مطالعه حاضر از این فرضیه دفاع کنیم که انعطاف پذیری ساختارهای زبان عربی در کنار عاری بودن مصحف رسمی از علایم نقطه و اعراب، پیدایی و توسعه اختلاف قرایات را رقم زده است.