بنیادهای اخلاق پزشکی در«خلاصه الحکمه» و مقایسه آن با اصول اخلاقی انجمن آمریکایی فیزیوتراپی (APTA)

اخلاق یکی از شاخصه های مهمی است که در تمام علوم جایگاه خاص و اجتناب ناپذیری دارا است؛که باعث ارزش گذاری و ارزیابی اخلاقی علوم کاربردی و در نتیجه باعث پذیرش خط مشی ها و رفتار های متناسب یا انکار تعارضات آن علوم می شود. اخلاق پزشکی اسلامی ریشه در آیات قرآن، روایات منتسب به پیامبر اکرم(ص) و ایمه اطهار، منابع معتبر اصیل پزشکی و علوم انسانی باستان دارد. از طرفی اخلاق پزشکی غربی یا مدرن ریشه در سوگندنامه ها از جمله سوگندنامه بقراط که بنیاد اصلی اخلاق پزشکی است؛ دارد. یکی از شاخه های اصلی رشته پزشکی، فیزیوتراپی است. این رشته با توجه به اینکه از شاخه های نوین علم پزشکی است؛ اما قدمتی به اندازه دانش پزشکی دارد، چراکه پزشکان از قدیم الایام از روش آب درمانی و ماساژ و... در درمان بیماری ها استفاده می کرده اند.

از اهداف اساسی این مقاله بررسی بنیادهای اخلاق پزشکی در" خلاصه الحکمه" و مقایسه آن با اصول اخلاق پزشکی انجمن آمریکایی فیزیوتراپی (APTA)که با توجه به کتاب ارزشمند «خلاصه الحکمه» نوشته حکیم سیدمحمدحسین عقیلی خراسانی شیرازی و بیان نکات اخلاق پزشکی در این کتاب و در ادامه مقایسه آن با کدهای اخلاق فیزیوتراپی در کشورهای پیشرفته و مدرن امروزی مانند آمریکا است.

این نوشتار سعی بر استفاده از روش استنادی تحلیلی در راستای مطالعه مباحث عمده در اخلاق پزشکی اسلامی و اخلاق در فیزیوتراپی مدرن و نوین با مروری بر کتاب «خلاصه الحکمه» که توسط اندیشمند و پزشک مسلمان ایرانی حکیم عقیلی به رشته تحریر درآمده و همچنین مقالات، اساسنامه ها و کتاب های متعددی که در سال های اخیر مربوط به اخلاق فیزیوتراپی مدرن تنظیم شده، می پردازد.

نظام حاکم بر اخلاق پزشکی اسلامی با توجه به جایگاه و کرامت ذاتی انسان بوده و تفاوت اساسی و ماهوی میان ارزش های جوامع اسلامی با جوامع مدرن غربی که تنها ملاک عمل سودمندی آن است، وجود دارد؛ بنابراین این مبانی متفاوت می تواند رویکردی متفاوت به مسایل اخلاقی ایجاد کرد.

با توجه به اینکه در متون اسلامی و کتب اندیشمندان مسلمان توجه وثیقی به مسئله اخلاق شده؛ لذا می توان متون اخلاق پزشکی معتبری کارآمد تر و پیشرفته تر از متون کنونی که در جهان وجود دارد ارایه کرد و به شباهت های این دو نگرش می توان توجه داشت چون هر دو بیمار محور هستند و کدهای اخلاق مصوبه انجمن فیزیوتراپی آمریکا (APTA) ما را به این مسئله متوجه می سازند که تمامی موارد ذکر شده در این مصوبه در کتب و دیدگاه های اندیشمندان بزرگی از جمله حکیم سیدمحمدحسین عقیلی خراسانی شیراز وجود داشته است. اما از نکات افتراق این دو این است که غایت این وجوه در نگاه اسلامی و غربی متفاوت است که این افتراق از تفاوت در جهان بینی و مبانی دو نگرش نشات می گیرد.