تغییرات اقلیمی و تغییرات خطوط مبدا کشورهای ساحلی: راهکارها و چالش ها

 توانایی بشر برای دگرگون ساختن محیط زیست در تمام کره زمین به نوع متفاوتی از نگرانی‌های محیط زیستی یعنی تغییرات اقلیمی دامن زده است. امروزه افزایش گرمایش جهانی و بالا آمدن آب دریاها در اثر آب شدن یخ‌های قطبی، فوری‌ترین، قطعی‌ترین و گسترده‌ترین اثرهای قابل مشاهده تغییرات اقلیمی است. یکی از آثار این تغییرات، احتمال محروم شدن کشورهای ساحلی بویژه کشورهای کوچک جزیره‌ای از قلمروهای دریایی قبلیشان است، زیرا با بالا آمدن آب دریاها نقاط پایه‌ای که مبنای ترسیم خطوط مبدا هستند شروع به پسرفت به سمت ساحل نموده و عوارض طبیعی که مبنایی برای ترسیم خطوط مبداء دریای سرزمینی یا آب های مجمع الجزایری بودند در حال غرق شدن یا تغییر ماهیت هستند. از آنجایی که خط مبدا مبنای تعیین حدود مناطق دریایی کشور ساحلی است، با بالا آب دریاها اعتبار خطوط مبدا ترسیم شده قبلی و استحقاق کشورها برای برخورداری از منطقه های دریایی برمبنای چنین خطوطی به چالش کشیده شده و این مساله را مطرح می‌سازد که چنین کشورهایی همچنان سزاوار استفاده از خطوط مبدا ترسیم شده قبلی هستند یا باید به ترسیم دوباره این خطوط بر اساس تغییرات صورت گرفته اقدام کنند. از این رو هدف این نوشتار بررسی آثار تغییرات اقلیمی بر خطوط مبدا کشورهای ساحلی و مجمع الجزایری و بیان راهکارهایی به چنین کشورهایی برای مقابله با چنین آثاری است.

به منظور بررسی آثار تغییرات اقلیمی بر کشورهای ساحلی در ابتدا به پیامدهای تغییرات اقلیمی بر اقیانو‌س‌ها پرداخته شد. با توجه به تحقیق های صورت گرفته مشخص شد، مهمترین این تغییرات، گرمایش جهانی و بالا آمدن آب دریاها است. سپس تاثیر چنین پیامدهایی بر خطوط مبدا عادی و مستقیم کشورهای ساحلی و مجمع الجزایری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

این نوشتار با بررسی آثار تغییرات اقلیمی بر اقیانوس‌ها به این نتیجه رسید که مهمترین آثار چنین تغییراتی بر اقیانو‌س‌ها گرمایش جهانی و بالا آمدن آب دریاست. این مطالعه با ارزیابی تاثیر تغییرات اقلیمی بر خطوط مبدا به بررسی واقعی بودن این چالش حقوقی نسبت به انواع خطوط مبدا پرداخته و نتیجه می‎گیرد که با وجود آن که کنوانسیون حقوق دریاها 1982 به معضل تغییرات احتمالی بعدی در محل نقاط پایه بی‌توجه بوده و در این رابطه سکوت کامل دارد، با این حال با تفسیر مواد کنوانسیون در مورد ترسیم خطوط مبدا سواحل ناپایدار و فلات قاره می‌توان قایل به حق کشورهای ساحلی و مجمع الجزایری به حفظ خطوط مبدا قبلی و منطقه های دریایی موجود به رغم تغییرات سطح دریا شد.

این مطالعه با ارزیابی آثار تغییرات اقلیمی بر خطوط ساحلی کشورهای ساحلی نتیجه می‌گیرد که بی‌تردید پیامدهای تغییرات اقلیمی منجر به تغییرات گسترده در خطوط مبدا کشورهای ساحلی می شود و با تفسیر مواد کنوانسیون حقوق دریاها می‌توان راهکارهایی برای مقابله با این تغییرات بیان نمود و در نهایت قایل به حق کشورهای ساحلی به حفظ خطوط مبدا قبلی آن ها شد.