پهنه بندی حساسیت سیل در حوضه آبریز سنقر در استان کرمانشاه

سیل شایع ترین مخاطره طبیعی در جهان است که سبب از بین رفتن جان و مال انسان‏ها شده است. تاثیر سیل تابعی از چندین معیار مانند قدرت و بزرگای سیل، تکرار و مدت جریان سیل و ژیومتری مقطع رودخانه است. ارزیابی مناطق مستعد سیل در مقیاس منطقه‏ای برای مدیریت حوضه آبریز و کاهش تلفات احتمالی اهمیت زیادی دارد. هدف از مطالعه حاضر، تهیه نقشه حساسیت سیل با استفاده از نوعی تحلیل ترکیبی از معیارهای هیدروژیومورفیک و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) است. برای رسیدن به این هدف، از معیارهای عامل ارتفاع، شیب، فاصله از شبکه زهکشی، ژیومورفولوژی، تراکم شبکه زهکشی، تجمیع جریان، بارش، کاربری اراضی، زمین‏شناسی، قدرت جریان، شاخص رطوبت توپوگرافی و انحنای توپوگرافی استفاده شده ‏است. لایه‏ های قدرت جریان، شاخص رطوبت توپوگرافی و انحنای توپوگرافی در محیط ساگا (SAGA) و بقیه فاکتورها در محیط GIS تهیه شده ‏اند. پس از آماده سازی معیارها، ماتریس مقایسه زوجی آنها تهیه شده ‏است. سپس، مقدار ضریب نهایی لایه‏ ها با کمک نرم افزار اکسپورت چویز تهیه شده ‏است. پس از آن، تمامی فاکتور‏ها، کلاس‏بندی شده و با استفاده از توابع فازی، نرمال سازی فازی روی آنها اعمال شده ‏است. در نهایت، همه لایه ها با استفاده از روش وزن دهی خطی (WLC) با هم ادغام شده‏اند و نقشه نهایی تهیه شده ‏است. برای تعیین میزان همبستگی لایه‏ ها با استفاده از نقاط تصادفی، میزان ضریب همبستگی فاکتورها محاسبه شده‏ است. نتیجه به دست آمده از پژوهش حاضر نشان می‏دهد در حوضه آبریز سنقر، حدود 26 درصد از منطقه در معرض حساسیت سیل زیاد و خیلی زیاد و 59 درصد آن در معرض حساسیت سیلاب کم و خیلی کم قرار دارد. از میان عوامل ژیومورفولوژیک موثر بر سیلاب، سه عامل ارتفاع، شیب و تراکم شبکه زهکشی و بارش تاثیر عمده‏ای بر حساسیت سیلاب حوضه آبریز سنقر دارند. در مقابل، چهار فاکتور فاصله از شبکه زهکشی، تجمع جریان، شاخص قدرت رود و انحنای توپوگرافی تاثیر کمتری بر نقشه حساسیت سیلاب حوضه آبریز سنقر دارند.