بررسی اثر آشفتگی های اقتصادی- اجتماعی ناشی از فعالیتهای انسانی بر عملکرد بوم شناختی سیمای سرزمین با استفاده از شاخص(HANNP) (منطقه مورد مطالعه: استان قزوین)

پایداری به عنوان نقطه عطف ارتباط متقابل و موزون جامعه و طبیعت موجب شد تا محیط زیست به عنوان بعد سوم در کنار اقتصاد و اجتماع ایفای نقش کند. در حال حاضر یکی از بزرگترین مشکلات محققین حوزه پایداری، شناسایی شاخص های مناسب برای مطالعه ی روابط و همکنش های بین جامعه و طبیعت است. محاسبه جریان ماده و انرژی (MEFA) براساس رویکرد متابولیسم اقتصادی- اجتماعی، چارچوب تحلیلی مهمی برای هم کنشی جامعه و طبیعت ارایه می کند. این مطالعه با هدف ارزیابی میزان آشفتگی انسان ساز، با استفاده از شاخص تصرف انسانی تولید اولیه خالص (HANNP) و ارایه روش شناسی مربوط به آن و سنجش اثر ساختار سیمای سرزمین در جریان ماده و انرژی و نقشی که در عملکرد سیمای سرزمین دارد، انجام شده است. شاخص HANPP به عنوان یکی از شاخص های MEFA به دلیل کارایی در مقیاس های متنوع از جهانی تا ناحیه ای، مورد توجه پژوهشگران مختلف قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داد استان قزوین به طور بالقوه دارای تولید اولیه خالصی برابر با 658/90 میلیون گیگاژول است و این در حالی است که تنها 552/34 میلیون گیگاژول از این توان را به توان بالفعل تبدیل می کند. از مقدار انرژی تولید شده در استان قزوین تنها 446/9 میلیون مگاژول جهت تامین نیاز تنوع زیستی در طبیعت باقی می ماند و بقیه توسط انسان برداشت و وارد سیستم اجتماعی می شود. در نتیجه تنها 42/10 درصد از توان بالقوه استان قزوین صرف تنوع زیستی شده و بقیه یا توسط انسان نابود و یا مصرف می گردد. از نتایج این تحقیق می تواند برای کسب بینش سیستمی از سیمای سرزمین و تحلیل سیستم های اجتماعی-بوم شناختی استفاده نمود. همچنین این نتایج می تواند به تصمیم گیران استانی به منظور بازچینش فعالیتها در سرزمین در راستای تحقق توسعه پایدار کمک نماید.