رده شناسی ساخت شرطی در زبان فارسی نو

طبقه بندی انواع ساخت شرطی در زبان های گوناگون از جنبه معنایی، نحوی، صوری، رده شناختی و موارد مشابه انجام گرفته است. در این مقاله، به بررسی انواع ساخت شرطی در زبان فارسی نو، بر اساس رده شناسی دکلرک و رید (Declerck & Reed, 2001) پرداختیم. بر پایه این رده شناسی معنایی، جهان ممکن بند شرط، به دو دسته حقیقی و نظری گروه بندی می شود. جهان ممکن نظری، می تواند خنثی یا غیرخنثی باشد و غیرخنثی، به چهار گونه بسته، باز، غیر قطعی و ضد حقیقی دسته بندی می شود. در این پژوهش، جمله های شرطی برگرفته از 110 کتاب، از قرن های چهارم تا چهاردهم هجری قمری مورد بررسی قرار گرفتند. تحلیل جمله های شرطی زبان فارسی نو نشان داد که کاربرد ساخت شرطی در قرن های متقدم نسبت به قرن های متاخر بسیار بیشتر بوده است. همچنین، جمله های شرطی این زبان، مشتمل بر گونه های حقیقی، خنثی، بسته، باز، غیر قطعی و ضد حقیقی هستند و جمله های شرطی از نوع باز، بالاترین فراوانی رخ داد را دارند. بنابراین، ساخت شرطی زبان فارسی نو با رده شناسی مورد اشاره همخوانی دارد. بالاتر بودن فراوانی رخ داد جهان ممکن دوباره از آن جا ناشی می شود که در این جهان ممکن، موقعیتی فرضی که احتمال وقوع دارد، در نظر گرفته می شود و قطعیتی درباره وقوع آن وجود ندارد. این تعبیر با کارکرد ساخت شرطی بیشترین همخوانی را دارد.