زیبایی شناسی ایقاع توازی در خطبه اشباح

ساختار جمله، در زیبایی متن ادبی و نیز در القای مفاهیم و مضامین آن، کارکردی اساسی دارد. جمله باید به گونه ای ترکیب یابد که موقعیت حال و مقام در آن رعایت شود و واژگان باید به نحوی در کنار هم قرار بگیرند که از همنشینی و جانشینی شان آوایی هماهنگ و گوش نواز به سمع برسد و چینش آن ها نمایانگر مقصود و محتوای متن باشد. خطبه اشباح، از جمله خطبه های غرا و باعظمت مولای متقیان، حضرت علی (ع) است که افزون بر معانی و محتوای ژرف، سرشار از زیبایی های ساختاری است. یکی از این زیبایی های مشهود در خطبه مذکور، ایقاع توازی است که برخاسته از بسامد بالای همسان های ساختاری در سطح بافت های صرفی و نحوی متن خطبه است که در نهایت، به شکل گیری موسیقی کلی آن متن کمک می کند. این جستار در پی آن است تا با رویکرد توصیفی - تحلیلی ایقاع توازی، ارتباط آن با معانی و محتوای دینی و نیز میزان بسامد آن را در خطبه اشباح بررسی کرده، گوشه ای از بلاغت بی نظیر نهج البلاغه را به نمایش بگذارد و گامی هرچند کوچک به سوی فهم زیبایی های ساختار و محتوای این کتاب ارزشمند بردارد. نتایج این پژوهش، حاکی از آن است که هر دو نوع ایقاع توازی (توازی مزدوج و توازی مفرد) در این خطبه به چشم می خورد؛ هرچند بسامد ایقاع توازی مزدوج نسبت به ایقاع توازی مفرد، بیشتر است.