تحول در نظام فعالیت و دگردیسی سازمان فضایی نواحی روستایی حاشیه زاینده رود (مطالعه موردی: ناحیه بن رود و جلگه (شهرستان اصفهان))

سازمان فضایی سکونتگاه‏ها پیوسته از درون و از بیرون تحت تاثیر نیروهای متعدد (محیطی، اقتصادی-اجتماعی، تاریخی، و سیاسی) در حال دگرگونی و تغییر است. حاصل این تغییرات تحول در ساختارها و کارکردهای ناحیه و به تبع آن سازمان و ساختار نظام سکونتگاهی شهری و روستایی است. یکی از عناصر اصلی سازمان فضایی مناطق، شهرها و روستاها و جریان‏های فضایی مابین آن‏هاست؛ چنانچه یکی از عناصر این سیستم دچار تحول شود، سایر عناصر نیز متاثر می‏شود. در این مقاله دگردیسی سازمان فضایی روستاهای بخش بن‏رود و جلگه در شهرستان اصفهان در اثر تحولات نظام فعالیت بررسی شده است. پژوهش از نوع پژوهش‏های کاربردی و توسعه‏ای است و با روش کیفی و مصاحبه عمیق تحولات شناسایی شده‏اند. به‏منظور دست‏یابی به هدف تحقیق و در راستای پاسخ‏گویی به سوالات پژوهش،‏ با رویکرد فضایی و نگرش سیستمی به تبیین تحولات ساختاری‏- کارکردی و تغییرات سازمان فضایی سکونتگاه‏های روستایی واقع در ناحیه مورد مطالعه (بخش بن‏رود و جلگه شهرستان اصفهان) در اثر تحول نظام فعالیت پرداخته شده است. نتایج بیانگر آن است که در اثر عواملی مانند محدودیت منابع آب و خاک، تضعیف نقش تولید کشاورزی، تضعیف نظام اقتصاد روستایی، کاهش نقش نیروی انسانی فعال در تولید، تضعیف ساختارهای بومی نظام بهره‏برداری از منابع آب در ساختار اشتغال به نفع بخش خدمات تغییری به‏وجود آمده که این امر به رشد مهاجرفرستی انجامیده است. در نتیجه ساختار فعالیت تولیدی در منطقه به فروپاشی رسیده است و در اثر این امر سازمان فضایی منطقه از یک سازمان منظم و پایدار به سمت سازمانی قطبی‏شده با محوریت شهرگرایی به نقاط کانونی سوق داده شده است.