بازنمایی هویت زنانه در سینمای ایران

اهمیت نهاد خانواده در جامعه و نقش انکارناپذیری که در انتقال فرهنگ و نظام های ارزشی به نسل بعد دارد، پژوهشگران را به مطالعه و شناخت این نهاد اجتماعی واداشته است. اهمیت این نهاد به حدی است که جامعه شناسان آسیب شناسی و تلاش برای حل وفصل معضلاتی را که دامنگیر آن می شود، رسالتی بر عهده خود می دانند. از سوی دیگر زنان نقشی بنیادین در این نهاد ایفا می کنند و سلامت اجتماعی و رفتاری زنان بر سلامت خانواده به شدت اثرگذار است. هدف این مقاله، توصیف وضعیت اجتماعی زنان در روابط خانوادگی و حوزه خصوصی به میانجی سینماست. با عنایت به رابطه متقابل وثیق میان سینما و جامعه که در پژوهش های پرشماری بررسی شده است، می توان با بررسی تغییراتی که در محتوای تولیدات رسانه ای رخ می دهد، به شناختی از تغییراتی که در الگوهای ذهنی حاکم بر جامعه درباره موضوعی خاص رخ می دهد نیز دست یافت. این نوشتار با اتکا به چشم انداز روانکاوی لکانی و روش خوانش سم‍پتماتیک به بررسی نحوه بازنمایی هویت زنانه در فیلم «درباره الی» می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد این فیلم ترسیم کننده شکلی از هویت یابی منحرفانه در زنان است که به موجب آن، زن هیچ پرسشی از میل دیگری ندارد و به آنچه دیگری می خواهد، کاملا آگاه است و خود را ابزاری برای تحقق این میل می داند؛ درنتیجه میل دیگری کاملا قابل اندازه گیری و قابل سنجش است و هیچ ابهامی در مورد آن وجود ندارد. در چنین وضعیتی شکاف میان میل و کیف پر می شود و هدف زن این است که ابژه کیف وقیحی باشد که دیگری آن را در ساحت نمادین جذب و ادغام کرده است.