طراحی مدل یکپارچه ارزیابی آینده نگاری با کاربست روش فراترکیب

ارزیابی آینده نگاری وظیفه ای چالش برانگیز است. درواقع پرسش اصلی این پژوهش این است که چگونه می توان با رویکردی سیستماتیک به ترسیم مدلی پویا و یکپارچه از ارزیابی آینده نگاری اقدام نمود.

این پژوهش از نوع کیفی است. در این مقاله با استفاده از روش فراترکیب (مدل ساندلوسکی و براسو) صرفا مقالاتی که در مجلات علمی پژوهشی و کنفرانس های بین المللی داخلی (طی سال های96-1385) و خارجی (طی سال های  2017-2000) در حوزه ارزیابی آینده نگاری نوشته شده اند، مورد بررسی قرار گرفته است. نهایتا (37) مقاله با مقیاس «برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی» برای تدوین مدل انتخاب شدند. شاخص کاپای مدل کوچکتر از 05/0 است، بنابراین در سطح معناداری قرار دارد. ازاین رو فرض استقلال کدهای استخراجی رد و وابستگی کدهای استخراجی به یکدیگر تایید می شود. مقدار شاخص کاپا برابر با 7477/0 محاسبه شد که در سطح توافق معتبر قرار گرفته است.

مدل ارایه شده در قالب الگوی پویای ارزیابی یکپارچه آینده نگاری از دو سطح تشکیل شده است. سطح اول که بخش اصلی مدل را تشکیل می دهد به تبین مکانیزم یکپارچگی و پویایی در ارزیابی اهداف، نتایج و اثرات آینده نگاری می پردازد. سطح دوم با رویکردی سیستمی چرخه ارزیابی آینده نگاری را به سه مرحله مجزای: 1. پیش ارزیابی (ورودی) 2. ارزیابی (پردازش) 3. پساارزیابی (خروجی) تقسیم می کند.

با مرور ادبیات ارزیابی آینده نگاری تاکنون مطالعه جامع و یکپارچه ای درخصوص ارزیابی آینده نگاری انجام نشده است. مدل پیشنهادی نخستین مدل جامع ارزیابی آینده نگاری است که با رویکردی سیستمی یک ارزیابی پویا و یکپارچه از آینده نگاری ارایه می کند.