بررسی عناصر سنگین (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb) موجود در غبار ریزشی شهر تهران

هدف پژوهش حاضر تعیین غلظت عناصر سنگین موجود در غبار ریزشی شهر تهران، تحلیل فضایی آن و محاسبه شاخص های آلودگی جهت بررسی شدت تاثیر عوامل انسان ساخت است. بدین منظور غبار ریزشی با استفاده از تله رسوب گیر تیله ای 1 MDCOدر 28 ایستگاه شهر تهران در دوره آماری (31/3/1397- 1/10/1396) جمع آوری شد. جهت شناسایی و تعیین غلظت عناصر سنگین (Cd,Cr,Cu,Ni,Pb) موجود در گرد و غبار ریزشی جمع آوری شده، از آنالیز 2XRF، تعیین پراکندگی مکانی- زمانی عناصر سنگین موجود در غبار ریزشی از روش درونیابی کریجینگ، ردیابی مسیر ورود آن به کلان شهر تهران از مدل 3 HYSPLITو تعیین سطح آلودگی آن ها از شاخص های استاندارد (EF) و (Igeo) استفاده شد. پایدار بودن هوا، وارونگی دما و استفاده بیشتر از وسایل گرمایشی در فصل زمستان باعث افزایش غلظت عناصر سنگین در زمستان نسبت به بهار شد. به دلیل الگوی غربی باد، ذرات ریز گرد و غبار که حاوی فلزات سنگین است از غرب تهران به نقاط شرقی تر پراکنده می شود. بدلیل الگوی توپوگرافی تهران و کم شدن سرعت باد در شرق، غلظت این عناصر در شرق بیشتر از غرب می باشد. بیشترین غلظت کروم در نواحی مرکزی به سمت جنوب تهران قرار دارد. یکی از دلایل آن، معادن شن و ماسه واقع در غرب تهران است. براساس مقادیر شاخص غنی شدگی (EF) و شاخص زمین انباشت (Igeo) غلظت فلزات سنگین موجود در گرد و غبار ریزشی در زمستان 1396 و بهار 1397 به ترتیب Cd>Pb>Cu>Cr>Ni می باشد. سرب و کادمیوم منشا انسانی، مس، کروم و نیکل منشا طبیعی دارد.