آنالیز مکانی و ارزیابی آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی در مناطق خشک (مطالعه موردی: حوزه آبخیز پیشکوه استان یزد)

در دهه های اخیر از میان حوادث طبیعی، فراوانی پدیده خشکسالی کشاورزی بیشتر از سایر بلایای طبیعی بوده است. بهترین روش مدیریت خشکسالی، مدیریت جامع نگر خشکسالی می باشد. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی آسیب پذیری و آنالیز مکانی خشکسالی کشاورزی در حوزه آبخیز پیشکوه استان یزد بوده است. در این پژوهش، ابتدا پارامترهای تاثیرگذار در آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی منطقه، تبدیل به لایه های اطلاعاتی شد و پس از وزن دهی لایه ها از لحاظ اهمیت در آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی در چارچوب تصمیم گیری چند معیاره (MCDM)، به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تلفیق و نقشه نهایی آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی منطقه مطالعاتی تهیه شد. همچنین به منظور کنترل، پایش و دقت سنجی نقشه نهایی، از مطالعات میدانی محدوده مطالعاتی نیز کمک گرفته شد. نتایج نشان داد، بیشترین وزن پارامترهای موثر در آسیب پذیری خشکسالی مربوط به پارامتر بارش که مقدار آن برابر با 31/0 و کمترین وزن مربوط به پارامتر جهت شیب با مقدار 05/0 می باشد. براساس نتایج بدست آمده، بیشترین آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی مربوط به مناطق سانیچ، دره شیر، دره سیر، اشکفت، مورک و... می باشد. این مناطق که از نظر ژیومرفولوژی جزء مناطق مرتفع و کوهستانی به شمار می روند، نسبت به مناطق دشتی، به دلیل عمق کم رسوبات، بافت خاک درشت دانه تر و هوابین بودن منابع آبی (قنوات)، عمدتا آسیب پذیری آنها نسبت به وقوع خشکسالی، شدیدتر و از نظر زمانی سریع تر و به عبارتی در کوتاه مدت دچار خسارات متعددی می گردند. در حالی که مناطقی نظیر اسلامیه، نصرآباد، مزرعه آخوند، همت آباد و... در درجه پایین تری از آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی قرار دارند. نتایج، حاکی از آن است که میزان آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی برآورد شده در نقشه نهایی، همسو با یافته های مطالعات میدانی صورت گرفته می باشد. لذا، نقشه آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی، از دقت و صحت قابل قبول و مطلوبی برخوردار می باشد.