ساخت و اعتباریابی پرسشنامه مراتب توکل بر اساس منابع اسلامی

مراتب مختلف توکل به خدا نه تنها در منابع دینی، بلکه در پژوهش های تجربی نیز از جمله مولفه های مرتبط با ارتقاء سلامت روان شناخته شده است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی پرسشنامه مراتب توکل بر اساس منابع اسلامی بود.

بدین منظور و پس از استخراج گویه ها از قرآن کریم و روایات، با همکاری 15 نفر از متخصصان و اساتید حوزوی و دانشگاهی، 16 گویه طی چند مرحله تدوین شد. به منظور بررسی خصوصیات روان سنجی این پرسشنامه 150 نفر از دانشجویان دانشگاه جهرم در این مطالعه شرکت کردند که از مقیاس شکرگزاری و تعلقات دنیوی به منظور بررسی روایی آن استفاده شد.

پایایی این پرسشنامه از دو روش بازآزمایی نمونه 40 نفره در فاصله 2 هفته ای و همسانی درونی بررسی گردید که ضرایب پایایی به ترتیب 0/87 و 0/82 به دست آمد. ضرایب همبستگی بین این پرسشنامه و مقیاس شکرگزاری و تعلقات دنیوی به ترتیب 0/55 و 0/58- به دست آمد (0/001p<). تحلیل عامل اکتشافی، سه عامل را مشخص کرد که به ترتیب حسن ظن به خدا، رضا به قضا و توکل عملی نام گرفت. همچنین مطالعه حاضر نشان داد که نمره تمام گویه های پرسشنامه مراتب توکل با نمره کل و تمام خرده مقیاس ها با یکدیگر و با نمره کل، همبستگی معناداری دارند.

بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، پرسشنامه مراتب توکل از لحاظ روان سنجی برای سنجش مراتب سه گانه توکل مناسب و قابل اطمینان است.