بررسی عملکرد و صفات کیفی برخی از ژنوتیپ های برنج (Oryza sativa L.)

کیفیت دانه در برنج از عوامل اصلی و تعیینکننده جهت بازارپسندی و فروش محصول محسوب می شود. هدف از این مطالعه بررسی کیفیت ژنوتیپ های مختلف برنج در محیط های متفاوت و شناسایی ژنوتیپ ها با کیفیت مطلوب بود. در این آزمایش، صفات کیفی 16 ژنوتیپ برنج، شش لاین در دست معرفی، 8 ژنوتیپ والدینی و دو ژنوتیپ به عنوان شاهد در دو منطقه آمل و ساری بررسی شد. صفات عملکرد دانه و برخی صفات کیفی برنج شامل راندمان تبدیل، درصد برنج کامل، درصد برنج خرد، طول دانه قبل از پخت، عرض دانه قبل از پخت، طول دانه پس از پخت، نسبت طویل شدن دانه پس از پخت، مقدار آمیلوز، قوام ژل و درجه حرارت ژلاتینه شدن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس ساده حاکی از وجود تفاوت معنی داری در بین ژنوتیپ ها برای تمامی صفات در هر دو مکان بود. تجزیه واریانس مرکب پس از اطمینان از یکنواختی واریانس های خطا انجام شد. نتایج اثر معنی دار ژنوتیپ ها را نشان داد که بیانگر تفاوت ژنتیکی در بین ژنوتیپ های مختلف می باشد. همچنین نتایج ژنوتیپ در محیط های مختلف نیز معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که اکثر ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر مقدار آمیلوز در حد متوسط، درجه حرارت ژلاتینه شدن پایین و دامنه قوام ژل بین 70-40 داشتند. اکثر صفات کیفی با عملکرد همبستگی منفی و غیرمعنی داری نشان دادند. در مجموع بررسی نتایج این آزمایش نشان داد که لاین2، (سپیدرود/ (IR58025A) کیفیت بالاتری نسبت به سایر لاین ها داشت زیرا دارای مقدار آمیلوز متوسط (22 درصد)، دمای ژلاتینه شدن متوسط (با نمره 3) و قوام ژل بالا (71/5 میلی متر)  بر اساس میانگین دو منطقه بود. این در حالی است که این لاین در مقایسه با سایر لاین های مورد بررسی در این آزمایش براساس میانگین دو منطقه کمترین عملکرد (3925 کیلوگرم در هکتار) را دارا بود.