بقایای برنج و مدیریت خاک ورزی در مزارع برنج گیلان: یک رویکرد اساسی در مدیریت پایدار کشاورزی

یکی از مهمترین عوامل موثر در آلودگی هوا ، تخریب محیط زیست خاک و مشکلات بهداشتی ناشی از آنها در مزارع شالیزاری تولید حجم زیادی از پسماندهای ناشی از فعالیت های کشت برنج است. مدیریت ضعیف ضایعات (پوسته و کاه) برنج (مانند سوزاندن) با تهدید سیستم های پایدارکشت بر پایه برنج و اقتصاد کشاورزان می تواند مشکل ساز شود. یک روش امیدوار کننده برای کاهش اثرات منفی آنها استفاده از روش های مدیریتی جایگزین برای تضمین امنیت غذایی و کشاورزی پایدار ، پرداختن به مسایل مدیریت پسماندهای کشاورزی است. در حال حاضر ، سوزاندن ضایعات برنج و خاکورزی خارج از فصل دو موضوع مهم روز هستند که مورد توجه بسیاری از محققان کشاورزی قرار گرفته است. به عنوان بخشی از یک پروژه کلان، ما اثرات سوختن بقایای برنج را بر روی تعدادی از خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک شالیزار ، عملکرد و اجزای عملکرد برنج ، آفات ، بیماری ها و جمعیت علف های هرز رایج برنج بررسی کردیم. در این راستا، آزمایش مزرعه ایی یک ساله حاضر بصورت فاکتوریل و با پنج فاکتور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها عبارتند از : روش های خاکورزی در سه سطح (بدون شخم ، شخم پاییزی و شخم زمستانه) و مدیریت بقایای گیاهان در دو سطح (سوزاندن بقایا و حفظ بقایا). خواص شیمیایی (ارت کل ، مقدار روی و درصد کربن آلی) و فیزیکی (میزان نفوذ) خاک شالیزاری به طور معنی داری تحت تاثیر مدیریت پسماند (P≤0.05) ، به جز وزن مخصوص ظاهری ، قرار گرفت. درصد اولیه کربن آلی خاک (2.18٪) و در نتیجه میزان نفوذ اولیه (2.04) تحت تاثیر  تیمار های شخم به ترتیب در حدود 0.51٪ ، 2.69 و 2.81 افزایش یافت. علاوه بر این ، وزن هزار دانه و وزن دانه های پر با تیمارهای فوق به ترتیب حدود 8 و 9 درصد افزایش یافت. میزان بروز کرم ساقه خوار ساقه برنج از شخم زمستانه و پاییزی تاثیر منفی ای در  حدود بیش از 4 برابر پذیرفته است این در حالی است که  تفاوت معنی داری بین شخم زمستانی و پاییزی دیده نشد. تیمارهای اعمال شده هیچ تاثیر قابل توجهی روی جمعیت مورد مطالعه علف های هرز نداشتند ، به جز علف هرز 1 که مدیریت خاکورزی باعث کاهش حدود 2 برابری جمعیت آن شد. تیمارهای اعمال شده (به تنهایی و یا ترکیبی) هم باعث کاهش علفهای هرز و آفات و بیماریهای برنج شده و هم به میزان قابل توحهی سبب بهبود برخی از خصوصیات مهم فیزیکی و شیمیایی خاک شده است.