اثر تنش شوری بر برخی ویژگی های فیزیولوژیک و وزن خشک در کشت مخلوط سورگوم (Sorghum bicolor) و کوشیا (Bassia indica)

باتوجه به کمبود منابع آبی، استفاده از آب های شور برای کشت گیاهان شورزی علوفه ای راهکاری کاربردی است، هرچند مشکل اصلی علوفه گیاهان شورزی محتوای انرژی کم و نمک بالای آن ها است. در این شرایط کشت و مصرف مخلوط گیاهان شورزی-زراعی می تواند مفید باشد. آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر شوری آب آبیاری بر رشد و برخی ویژگی های فیزیولوژیک سورگوم و کوشیا در نسبت های مختلف کشت مخلوط، در مرکز ملی تحقیقات شوری اجرا شد. تیمارها شامل سه سطح تنش شوری 2، 7 و 14 دسی زیمنس بر متر در کرت های اصلی و پنج سامانه کشت: سورگوم خالص، 3/2 سورگوم (2 قسمت سورگوم، 1 قسمت کوشیا)، 3/1 سورگوم (1 قسمت سورگوم، 2 قسمت کوشیا) و 2/1 سورگوم (1 قسمت سورگوم، 1 قسمت کوشیا) و کوشیا خالص در کرت های فرعی بود که به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طراحی گردید. نتایج نشان داد که تنش شوری بسته به شدت آن، موجب تغییرات معنی داری در رشد و ویژگی های فیزیولوژیک سورگوم و کوشیا شد. شوری 14 دسی زیمنس بر متر با کاهش وزن خشک (62%) و غلظت پتاسیم (22%) و افزایش غلظت سدیم (427%) و کلر (175%) و فعالیت آنزیم های کاتالاز (88%)، پراکسیداز (77%)، سوپراکسیددیسموتار (86%) و آسکوربیک پراکسیداز (154%) در سورگوم گردید. این افزایش و کاهش برای کوشیا کمتر بود (به ترتیب 23%، 22%، 37%، 105%، 237%، 77%، 406% و 294%) که نشان دهنده تحمل به شوری بالاتر کوشیا بود. شیوه بهینه کشت مخلوط برای سورگوم تیمار 3/2 سورگوم و برای کوشیا تیمارهای 3/1 سورگوم و 2/1 سورگوم بود، که بیانگر حساسیت بالاتر سورگوم به رقابت بین گونه ای در سامانه های کشت مخلوط نسبت به کوشیا بود. بر اساس واکنش های متفاوت دو گیاه به تنش شوری احتمالا سورگوم با تحریک سیستم آنتی اکسیدان در جهت تعدیل تنش اکسیداتیو و کوشیا با توزیع یونی در بافت ها از طریق کاهش انتقال به شاخساره و/یا کده بندی یونی در اندامک ها به شوری تحمل داشتند. به نظر می رسد که تراکم مناسب از کوشیا (3/1) تحمل به شوری سورگوم را افزایش دهد، و بنابراین برای شرایط شور قابل توصیه است.