پهنه بندی ریسک خشکسالی هواشناسی در سامان های عرفی عشایر کرمانج خراسان شمالی

خشکسالی به عنوان یکی از مهم ترین بلایای طبیعی، هزینه های اقتصادی و اجتماعی زیادی را به همراه دارد. با توجه به ایرادهای وارد به مدیریت بحران و لزوم تغییر رویه از مدیریت بحران به سمت مدیریت ریسک، ارزیابی ریسک خشکسالی در سامانه های عرفی عشایر،  هدف اصلی این تحقیق است. ریسک خشکسالی به صورت تابعی از شاخص خطر و شاخص آسیب پذیری تعریف می شود. در این تحقیق شاخص دهک ها به عنوان شاخص خطر خشکسالی در نظر گرفته شده است. برای محاسبه آن ابتدا آمار بارش ماهانه 27 ایستگاه هواشناسی، در دوره آماری 26 ساله جمع آوری شد، سپس نقشه پهنه های خشکسالی در بازه سالانه تهیه و در آخر نقشه شاخص خطر خشکسالی به دست آمد. تحلیل آسیب پذیری از طریق شاخص های اقتصادی اجتماعی و شاخص های فیزیکی انجام شد. روش مورد استفاده برای تلفیق لایه های آسیب پذیری روش ترکیب خطی و برای استانداردسازی و وزن دهی به معیارها به ترتیب روش توابع فازی و روش تحلیل ساختار سلسله مراتبی است. بر اساس نتایج، خطر وقوع خشکسالی متوسط با 6/54 درصد از مساحت سامان های عرفی در مقام اول و خطر وقوع خشکسالی شدید و کم به ترتیب در مقام های بعدی قرار می گیرند. از نظر متخصصین اهمیت عامل ظرفیت نگهداری آب در خاک با 2244/0 بیشترین وزن تاثیر را در بین عوامل دارد. نقشه شاخص آسیب پذیری نشان داد که بیشترین آسیب پذیری در سامانه های واقع در غرب، جنوب شرقی استان و همچنین واقع در شمال غرب شهرستان شیروان دیده می شود. در مجموع حدود 2/43 درصد از مساحت سامان های عرفی استان در طبقات ریسک شدید و خیلی شدید قرار می گیرند.